عنوان	تحلیل جامعه‌شناختی روند تحولات ساختاری خانواده ایرانی در پنج دهه گذشته (1395-1345) و پیش‌بینی روند تحولات آینده
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	«تغییر خانواده ایرانی»، «کاهش بُعد خانواده»، «خانواده هسته‌ای»، «خانواده گسترده»، «کاهش ازدواج»، «افزایش طلاق».
چکیده	اهدف این مقاله تحلیل جامعه‌شناختی تغییرات خانواده در ایران در پنج دهه گذشته (1395-1345) و پیش‌بینی روند تحولات آن در آینده هستند. چارچوب نظری مقاله بر نظریه‌های جامعه‌شناسی خانواده استوار و بر پاسخ به چند سوال اساسی زیر متمرکز است. - ساختار خانواده ایرانی در پنج دهه گذشته از چه ابعادی تحول یافته‌اند؟ - تحولات ساختار خانواده در ایران را چگونه می‌توان تبیین کرد؟ - ساختارهای خانواده ایرانی چه تغییراتی در آینده خواهند کرد؟ روش تحقیق در مطالعه حاضر ترکیبی از روش اسنادی، روند پژوهی یا رویکرد طولی (شبه پانلی) و تحلیل ثانویه داده‌های مختلف است. برای بخش‌های مقدمه، چارچوب نظری و بخشی از یافته‌های تحقیق از منابع کتابخانه‌ای استفاده شده است. روند‌پژوهی مبتنی بر تحلیل ثانویه داده‌های سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن ایران در سال‌های 1395-1345، آمارهای مرکز آمار ایران، سازمان ثبت و احوال، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد و سایر مراکز علمی و تحقیقاتی معتبر است. پیش‌بینی تحولات آینده خانواده با استفاده از روش‌های تکنیکی پیش‌بینی و آینده‌پژوهی سازمان‌های ملی و بین‌المللی معتبر داخلی و خارجی انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد تحولات بسیار مهمی در ابعاد مختلف خانواده از جمله «کاهش نرخ فرزندآوری»، «کاهش خانواده گسترده»، «افزایش در سهم سایر انواع خانواده»، «افزایش سن ازدواج» و «کاهش میزان ازدواج» و «افزایش میزان طلاق» رخ داده-اند. دلایل این تغییرات به روندهای توسعه ایران در ابعاد شهرنشینی، رشد سواد از جمله سواد و اشتغال زنان در 50 سال گذشته برمی-گردند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند در آینده در ایران خانواده گسترده کماکان کاهش می‌یابد؛ انواع خانواده‌‌های جدید تقویت می‌‌شوند؛ اما شکل غالب خانواده، «خانواده هسته‌ای» با فرزند یا بدون فرزند خواهد بود؛ جمعیت ایران سالمندتر می‌شود؛ نرخ باروری کماکان پایین‌تر از سطح جایگزینی باقی خواهد ماند، سن ازدواج افزایش خواهد یافت؛ میزان ازدواج‌ کم‌تر و میزان طلاق بیش‌تر خواهد شد.
پژوهشگران	محمد تقی سبزه ای (نفر اول)، میلاد بگی (نفر دوم)، محمد مبارکی (نفر سوم)، جواد افشارکهن (نفر چهارم)