عنوان	تدوین و اعتبارسنجی مدل ارتقاء سواد زیست محیطی در بین دانش آموزان استان لرستان
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	سواد زیست‌محیطی، دانش‌آموزان، آموزش توسعه پایدار، آموزش و پرورش، استان لرستان
چکیده	سواد زیست‌محیطی به میزان دانش، توانایی و تفکر انسان در زمینه محیط زیست اطلاق می‌شود و در پرورش درک عمیق از مسائل و چالش‌های زیست محیطی که سیاره ما امروز با آن مواجه است، بسیار مهم است. با ترویج سواد زیست محیطی، می‌توان نسل‌های آینده را تشویق نمود تا در تلاش‌های حفاظت از محیط‌زیست شرکت کنند و به جامعه‌ای پایدارتر و انعطاف پذیرتر کمک کنند. توسعه سواد زیست‌محیطی در بین دانش آموزان برای ایجاد جامعه‌ای آگاه‌تر از محیط زیست و مسئولیت پذیری محیط زیست، تضمین حفظ منابع طبیعی ما برای نسل های آینده ضروری است. هدف از این پژوهش، تدوین و اعتبارسنجی مدل ارتقاء سواد زیست محیطی در بین دانش آموزان استان لرستان بود. در راستای دست‌یابی به این هدف، از یک پارادایم کیفی در قالب روش دلفی-فازی بهره برده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر معلمان و متخصصان در حوزه سواد زیست محیطی در استان لرستان بودند و روش نمونه گیری از نوع غیراحتمالی هدفمند بود. برای تعیین حجم نمونه از روش نمونه‌گیری تئوریک استفاده شد که در نهایت با دست‌یابی به 21 متخصص، اشباع تئوریک حاصل شد. فرآیند پژوهش در دو فاز کلی انجام شد: ابتدا جهت استخراج مولفه‌های مدل ارتقاء سواد زیست محیطی در بین دانش آموزان استان لرستان، مصاحبه‌های نیمه‌ساختارمند با متخصصین و معلمان حوزه محیط زیست‌زیست انجام شد. از روش تئوری بنیانی برای اجرای فرآیند کدگذاری و تبدیل مصاحبه‌های خام به مؤلفه‌های اصلی مدل استفاده شد. نتایج این بخش حاکی از شناسایی 127 مقوله اولیه در مرحله کدگذاری باز، 12 مقوله محوری در مرحله کدگذاری محوری و درنهایت 3 مفهوم اصلی در کدگذاری انتخابی بود. سپس در فاز دوم پژوهش، برای اعتبارسنجی مؤلفه‌های مدل ارتقاء سواد زیست‌محیطی، از روش دلفی-فازی استفاده شد. روش دلفی-فازی خود مبتنی بر دوگام نظرسنجی از خبرگان از طریق پرسشنامه با مقیاس طیف لیکرت بود که حاصل تفاوت میانگین نظرات خبرگان و با حذف برخی گویه‌ها، مؤلفه‌های شناسایی شده در فاز قبلی، اعتبارسنجی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که مدل ارتقاء سواد زیست‌محیطی در بین دانش‌آموزان استان لرستان از سه مؤلفه اصلی، "شناختی"، "عاطفی (نگرشی) و " رفتاری" تشکیل شده است. مؤلفه شناختی خود شامل ارتقاء دانش دانش‌آموزان در مورد "اصول بنیادین نظام‌های طبیعی"، "دانش موضوعات و چالش‌های زیست محیطی" و "دانش مربوط به راهبردهای زیست محیطی" بود. مؤلفه عاطفی (نگرشی) نیز بهبود دانش‌آموزان در زمینه‌های "آگاهی و حساسیت زیست محیطی"، "ارزش های زیست محیطی"، "نگرش نسبت به موضوعات زیست محیطی"، "مسئولیت پذیری" و "تمایل به عمل" را شامل می‌شود. مؤلفه رفتاری نیز شامل ارتقاء مهارت دانش‌آموزان در زمینه "راهبردهای عملی و مهارت های زیست محیطی"، "اقدامات قانونی" و " مشارکت در رفتارهای زیست محیطی مسئولانه" است. در نهایت نیز راهبردهای اجرایی برای هر یک از این مؤلفه‌های ذکر شده در راستای ارتقاء سواد زیست‌محیطی در بین دانش‌آموزان استان لرستان ارائه گردید که می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های آینده وزارت آموزش و پرورش و اداره کل آموزش و پرورش استان لرستان مورد استفاده قرار گیرد.
پژوهشگران	یاسر محمدی (مجری)، زینب اسد پوریان (همکار)