|
چکیده
|
بینامتنیت یا گفتگوی متون از مباحث جدید در حوزه زبان‌شناسی و مطالعات ادبی است که در آن به مطالعه روابط و پیوند بین متن حاضر با متن یا متن‌های پیش از خود می‌پردازد. حضور متن اول در متن دوم در بیشتر موارد با تغییر و دگرگونی‌هایی همراه است. از جمله متون ادبی فاخر در عرصه ادبیات عربی مقامه و مقامه‌نویسی است که به موازات رشد و شکوفایی آن در ادبیات عصر عباسی در آندلس اسلامی نیز رو به رشد و شکوفایی نهاد. از جمله اهداف مقامه‌نویسان اظهار فضل و دانش در داستان‌نویسی و چیره‌دستی لغوی و ادبی است و از آنجا که از نشانه‌های زبدگی و آزمودگی و خبرگی ادبی، عجین نمودن نوشته‌های خود با آیات نورانی قرآن بود مقامه‌نویسان نیز در این عرصه جهد بلیغ و کوشش فراوانی از خود نشان دادند تا به گونه‌های مختلف آیات و آموزه‌های قرآنی را در مقامات خود به کار گیرند. سرقسطی از ادیبان و مقامه‌نویسان صاحب نام و پرآوازه آندلس در سدۀ ششم هجری است که به تقلید و در سبک مقامات ابوالقاسم حریری سلسله مقاماتی را به رشته تحریر در آورده است. مقامات او اوج پختگی مقامه‌نویسی آندلس را نمایندگی می‌کند. او در مقامات خود به انحاء و گونه‌های مختلفی آیات قرآن را به کار گرفته است. مقاله پیش رو کوشیده با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر نظریه بینامتنیت به بررسی و تبیین انواع بینامتنیت قرآنی در مقامات سرقسطی بپردازد. نتیجه پژوهش نشان داد در مقامات سرقسطی انواع بینامتنیت واژگانی، نحوی، مضمون و شخصیت‌ها و داستان‌های قرآنی به کار رفته است و از بین انواع بینامتنیت نفی متوازی بیش از دیگر گونه‌های آن ظهور و بروز دارد.
|