مشخصات پژوهش

عنوان	نقش عناصر معماری و ویژگی های کالبدی خانه های ایرانی در تحقق محرمیت (مطالعه موردی : خانه های اواخر دوران قاجاریه و پهلوی اول در شهر همدان )
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	معماری ایرانی – اسلامی، محرمیت، خانه های همدان ، دوران قاجار، سلسله مراتب
چکیده	معماری گذشته و سنتی را می توان سرشار از مفاهیمی دانست که بر اساس فرهنگ ، عقاید و اندیشه اسلامی – ایرانی معنا می یابد . یکی از مفاهیمی که با ریشه گرفتن از فرهنگ اسلامی و باور های دینی به عرصه معماری سنتی ایران راه یافته ، موضوع محرمیت است . محرمیت یکی از اصول اساسی و قابل توجه در معماری سنتی ایران است که به نحوی معنا دار با هویت ایرانی اسلامی شهر همدان همراه بوده ، و مثال های موفقی از آن را می توان در بخش های مختلف این کشور مشاهده نمود . نمونه های قابل توجهی از این مهم را می توان در خانه های دوران قاجار و اوایل پهلوی اول مشاهده نمود . محرمیت و سلسله مراتب در این نوع خانه ها ، با ایجاد فضاهای محصور درون خانه معنا شده است ؛ فضاهایی که در عین فراهم آوردن فضایی امن برای ساکنان ، سرشار از مفاهیم طراحانه و نوآوری های معمارانه است . اما از سوی دیگر در عصر حاضر ملاحظه می شود که عنصر محرمیت در طراحی خانه کم رنگ و بی اهمیت شمرده می شود . در این پژوهش برای بررسی بعد محرمیت خانه های قدیمی همدان در دوران اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول مورد تحلیل قرار می گیرند . تا ضمن بررسی از جهت یافتن و مشاهده ی عناصر ایجاد کننده بعد محرمیت ، بتوان توصیه ها و پیشنهاداتی را برای طراحی سازمان فضایی و کالبدی ارایه داد تا به وسیله ی آن ها ، محرمیت در طراحی خانه های عصر حاضر نیرویی دوباره بگیرد . لازم به ذکر است که تحلیل نمونه های موردی به صورت بصری فضایی بوده که خانه ها را از دو جنبه ی سازمان فضایی و کالبدی مورد ارزیابی قرار می دهد . و مدارک استفاده برای تحلیل خانه ها و پژوهش مذکور شامل پلان ها ، مقاطع ، تصاویر ..... هستند که از کتاب خانه های قدیمی همدان نوشته آقای دکتر صاحب محمدیان منصور گرد آوری شده اند . پرسش های مطروحه در این پژوهش شامل : عناصر و فضاهای ایجاد کننده محرمیت در خانه های سنتی ایران کدامند و چگونه موجب تحقق این بعد می شوند ؟ چگونه می توان با توجه به اصول و راهبرد های ایجاد محرمیت در خانه های ایرانی ، راهکاری در مجموعه های مسکونی امروزه ارائه داد ؟ توصیه های ایجاد این بعد در مجموعه های مسکونی ؟ فرضیه ها نیز عبارتند از : ویژگی های هندسی پنجره ها شامل اندازه ، تناسبات ، راسته ها و جهت آن ها در تنظیم خلوت ساکنین خانه نقش دارند و سلسله مراتب و نحو فضا بر بعد محرمیت در خانه های ایرانی اثر گذار است و پوشش گیاهی نیز تا حدی بر ایجاد بعد محرمیت موثر است. نتیجه ای که در این پژوهش حاصل شد بر این مبناست که عناصر محرمیت در خانه های شرفخانی ، نراقی و انتظام جلوه بیشتری داشته و این خانه ها همخوانی بیشتری با شاخص های معماری ایرانی اسلامی دارند در صورتیکه با بررسی خانه های اصلانی و باغ نظری به دلیل برونگرایی کمترین برداشت را از شاخص های معماری ایرانی اسلامی دارا می باشند.
پژوهشگران	غلامرضا طلیسچی (استاد راهنما)، مریم ساجدین (دانشجو)