مشخصات پژوهش

عنوان	معنا شناسی تاریخی و توصیفی اوصاف شیطان در قرآن کریم(بررسی موردی واژه های عدو ،رجیم، کفور ، مارد و کبر )
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	معناشناسی، عَدُو، رَجیم، کَفور، مارِد، کِبر
چکیده	معنی شناسی یکی از شاخه های علم زبان شناسی به شمار می رود. این علم در دوره های اخیر به عنوان دانشی نوبنیان، مطمح نظر محققان و دانش پژوهان در مطالعات قرآنی قرار گرفته است. در قرآن کریم که به لسان عربی مبین نازل گردیده، واژه ها از جایگاه و مرتبه خاصی برخوردارند؛ آنچنان که از زمان نزول تا عصر حاضر توجه محققان و مفسران را به خود معطوف داشته است و در همین راستا اهمیت علم معنی شناسی نیز بیشتر روشن می شود؛ زیرا این علم می تواند مفهوم واژگان را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهد و افق های روشن و جدیدی را در پژوهش های قرآنی ارائه نماید. بر این اساس، تحقیق حاضر به بررسی روابط معنایی اوصاف شیطان (واژه های برگزیده: عدوّ، رجیم، کفور، مارد و کِبر) پرداخته و با بهره گیری از معنی شناسی تاریخی و به روش تحلیلی- توصیفی، واژه های مورد نظر را از دوره جاهلی تا متن قرآن کریم مورد مطالعه قرار داده و نتایج قابل توجهی را به دست آورده است. این مداقّه حاکی از آن است که واژگان مورد بحث به همراه مشتقات خود به ترتیب کفور 524، کبر 161، عدوّ 106، رجیم 14 و مارد 5 بار در قرآن کریم به کار رفته است. در این میان واژه کفر از جهت شمول معنایی بر دیگر واژگان احاطه دارد؛ زیرا هریک از این موارد به نحوی زیر مجموعه کفر محسوب می شوند. علی رغم اینکه کبر می تواند عامل و انگیزه کفر محسوب شود. از جهت دیگر با بررسی این کلمات در دوره قبل از اسلام و اشعار جاهلی، عموم این واژه ها با لحاظ کردن ساختار قرآن کریم (کم یا زیاد) توسعه معنایی پیدا کرده ؛ البته واژه ای مانند رجیم به جهت اختصاص یافتن به إبلیس از نوعی تخصیص معنایی برخوردار گشته است.
پژوهشگران	ناصر قره خانی (استاد راهنما)، زهرا میرزایی برهمن (دانشجو)