|
عنوان
|
تحلیل سروده های شفیعی کدکنی بر اساس تحلیل گفتمان (بر پایه ی نظریه ی ون دایک)
|
|
نوع پژوهش
|
پایان نامه
|
|
کلیدواژه‌ها
|
تحلیل گفتمان انتقادی، ون دایک، ایدئولوژی، مربع ایدئولوژیک، شفیعی کدکنی، آیینه ای برای صداها
|
|
چکیده
|
در اشعار شفیعی کدکنی یکی از مسائلی که به آن به عنوان نظریه و روشی خاص کمتر توجه شده، کارکرد ایدئولوژیکی زبان است. با توجه به اینکه شفیعی کدکنی چگونه از ساخت های زبانی در جهت القای ایدئولوژی بهره برده و توانسته است این مسئله را گفتمان سازی کند، در پژوهش حاضر برای دستیابی به این هدف از چارچوب نظری تحلیل گفتمان انتقادی مبتنی بر رهیافت تئون ون دایک استفاده شده است. اشعار «دفتر آیینه ای برای صداها» پیکره ی تحقیق حاضر است. بنا بر، این اصل در نظریه ی و ن دایک که ایدئولوژی مبنای شکل گیری قدرت جمعی گروه خودی است، شیوه ی بازنمایی کنشگران قطب خودی و غیرخودی به واسطه ی راهبردهای زبانی ایدئولوژی محور متن در ابیات، به مثابه ساخت های گفتمان مدار موردبررسی قرار گرفته است. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که شفیعی کدکنی از طریق ایجاد فضای قطب بندی میان گروه خودی و گروه غیرخودی، تمایز ایجاد کرده است و با استفاده از راهبردهای ایدئولوژیکی وکلامی توانسته است ایدئولوژی قدرت گفتمان خودی را در جهت مقابله با نظام پهلوی گفتمان سازی کند. بازنمایی مثبت قطب خودی و بازنمایی منفی قطب غیرخودی، هدف شاعر است. در بازنمایی مثبت گفتمان خودی نه تنها از طریق اشعار بلکه کنشگران رقیب هم در موقعیت هایی خاص به برتری قدرت مبارزان و عجز خویش در برابر آن ها اذعان می کند. همچنین بازنمایی منفی گفتمان رقیب همواره به صورت مستقیم رخ نمی دهد بلکه در توصیف ایستادگی و مقاومت مخالفان نظام حاکم به صورت نمادین و سمبلیک بازگو شده که امری فرآیند محور است. به اقتضای اشعار شفیعی کدکنی و شعر اجتماعی، ابتدا ویژگی های مثبت گفتمان خودی برجسته سازی می شود و منطبق بر مربع ایدئولوژیک ادعاهایی مبنی بر توان مقاومت قطب خودی و بازپس گیری قدرت از قطب غیرخودی مطرح می شود ولی شاعر در مصاف با قدرت گفتمان رقیب گاهی زبان به اظهار عجز می گشاید و توان و قدرت سرکوبگری آن ها را در اشعار خود نشان می دهد و درنهایت به مغلوب شدن و در بند کشیده شدن گفتمان خودی ختم می گردد و اعمال و کردار بد آن ها در جامعه برجسته و پر رنگ می شود.
|
|
پژوهشگران
|
قهرمان شیری (استاد راهنما)، یاسر مرادی فیروز (دانشجو)
|