مشخصات پژوهش

عنوان	رابطه ی قدرت با نثر فارسی در دوره ی صفوی بر اساس جامعه شناسی زبان
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	قدرت، گفتمان قدرت، جامعه شناسی زبان، صفویه، نثر صفوی
چکیده	زبان یکی از برجسته ترین و مهم ترین عناصر سبکی در مطالعات و بررسی های ادبی به شمار می آید. هر نوع تغییر و تحوّل در ساخت و سبک زبان در یک اثر ادبی، نشان دهنده ی سیر تحوّلات و تطوّرات نگرشی و دانشی خالق اثر و نیز جامعه ای است که اثر در آن پدید آمده است. گاه قدرت حاکم بر جامعه با طیف ها و گروه های تشکیل دهنده ی خود، تاثیر مستقیم بر پدید آمدن سبک-های ادبی و شیوه های نوشتاری دارد و گاه به صورت غیر مستقیم در قالب اشکال گوناگون اعمال قدرت می کند. گاهی نیز سبک های ادبی بر زبان چیرگی یافته و باعث تغییرات و تحوّلات اساسی در این حوزه می شوند. در تاریخ تحوّلات ادبی، گاهی قدرت حکومت، بر زبان و سبک ادبی تأثیر فراوان می گذارد و حتی به آن سمت و سو نیز می دهد. حکومت صفوی در تاریخ ایران بر اساس یک ایدئولوژی مذهبی به قدرت رسید و این قدرت که از سه ضلع اصلی: 1. شاهان صفوی 2. قزلباشان 3. عالمان دین، تشکیل می شد، بر سبک و سیاق متون ادبی آن دوره تأثیر فراوان گذاشت. مطالعه ی رابطه ی کاربردی زبان در آثار ادبی و مناسبات قدرت، پژوهش های ادبی را با علوم اجتماعی و زبان شناسی پیوند می دهد. این پژوهش به تاثیر گفتمان قدرت بر آثار منثور دوره ی صفوی از منظر جامعه-شناسی زبان با تکیه بر پنج کتاب: تذکره ی شاه طهماسب، عالم آرای صفوی، رساله در پادشاهی صفوی، مقامات السالکین و عالم آرای عباسی، که هر کدام نماینده ی یکی از قدرت های خاصّ این دوران هستند، می پردازد و مشخص می کند که در دوره ی صفویه، چه قدرت هایی بر کدام آثار منثور و تا چه اندازه و به چه شیوه ای تأثیرگذار بوده اند. قدرت قزلباشان و پادشاهان در نثر کتاب هایی چون تذکره ی شاه طهماسب و عالم آرای صفوی، سبب ایجاد نثری عوامانه و سطحی شده است و ساخت نحوی گفتاری با گفتمان عامه را به نمایش می گذارد. قدرت ایدئولوژی در کتاب هایی چون رساله در پادشاهی صفوی و مقامات السالکین، نثر عربی گرای شتابزده را رقم زده است که ساخت نحوی عربی را با نوشتاری شتاب زده و اخباری نشان می دهد. در کتاب هایی چون عالم آرای عباسی که قدرت روشنفکری و ایدئولوژیکی و عوامانگی، توأمان تأثیرگذارند، نثر به سمت التقاطی شدن و ترکیب گفتمان ها پیش رفته است و این ویژگی ها در ساختار نوشتاری این کتاب با برتری تأثیر قدرت روشنفکری جلوه گر است که از نظر جامعه شناسی زبان تداعی گر اوضاع اجتماعی ملتقط و دره
پژوهشگران	قهرمان شیری (استاد راهنما)، منیژه پورعلی (دانشجو)