|
چکیده
|
اصطلاح ذمه ازموضوعات بنیادی ومهمی است که درفقه وحقوق جایگاه ویژه وخاصی دارد.درفقه اسلامی هنگامی که تکلیف مالی،پایگاه مادی وخارجی معینی ندارد ظرفی به نام ذمه جعل گردیده است که باملاحظه تعاریفی که از ذمه مطرح است به نظرمی رسد ذمه را اعم از اینکه یک وصف شرعی که وجودش راشارع برای شخص فرض کرده بدانیم یا یک معنای مقدر در وجود انسان به عنوان یک ظرف،یک امر اعتباری عقلائی است که دیون وتعهدات مالی وغیرمالی اشخاص درآن اعتبارمی شود.درخصوص اینکه شخص درکدام مرحله از حیات خویش می تواند دارای ذمه گردد وپایان آن چه زمانی است واساساً صاحبان ذمه چه کسانی هستند نظر یکسانی در فقه وحقوق وجود ندارد.نظریه قاطبه فقهای اسلامی وحقوقدانان براین است که ذمه ازمختصات انسان است،چرا که تعهد وتکلیف مختص اوست لکن در پاره ای از منابع فقهی تصور نوعی ذمه برای حیوانات وجمادات به اعتبار ذمه داشتن مالک آنها،معقول به شمار رفته است. در خصوص قابلیت بقاء ذمه پس از فوت نیز نظرات متفاوتی درفقه اسلامی مطرح گردیده است عده ای معتقدند که ذمه از خصائص شخص زنده است به همین دلیل قائل به زوال ذمه پس از مرگ به دلیل نداشتن اهلیت استیفاء هستند.دسته ای دیگربرآنندکه ذمه میت پس ازفوت همچنان باقی ومستقل از ذمه ورثه می باشد.گروهی دیگرقائل به ازبین رفتن آن نمی باشند وبقای آن را بعدازفوت براساس ضرورت پذیرفته اند، لکن معتقدند که بعدازفوت ذمه شخص ضعیف می گردداما بابرجای ماندن ترکه یاکسی که ضامن پرداخت دیون وی گرددذمه ضعیف وی تقویت می گردد.
|