مشخصات پژوهش

عنوان	گوناگونی ژنتیکی در برخی از توده های سیاهدانه (Nigella sativa L.) با استفاده از نشانگرهای مولکولی ISSR و IRAP
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	سیاهدانه، تنوع ژنتیکی، ساختار جمعیت، ISSR، IRAP.
چکیده	شناخت و آگاهی از تنوع ژنتیکی در گیاهان دارویی برای حفاظت از منابع ژنتیکی آنها و استفاده از روش اصلاحی مناسب به منظور بهبود صفات اقتصادی مهم است. سیاهدانه با نام علمی Nigella sativa یک گیاه دارویی روغنی از خانواده آلاله گان (Rananculacea) است. در مطالعه حاضر 12 جمعیت از این گیاه (هر جمعیت 10 گیاه) با استفاده از نشانگرهای مولکولی ISSR و IRAP مورد ارزیابی ژنتیکی قرار گرفتند. جمعیت ها شامل 6 جمعیت بومی از ایران (اردبیل، سمیرم، اراک، مشهد، همدان و شیراز) و 6 جمعیت از (لیبی، یمن، گرجستان، تاجیکستان، سوریه و الجزایر) بود. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی، از 24 آغازگر ISSR و IRAP (تکی و ترکیبی) استفاده شد که در مجموع 148 باند ایجاد شد که از بین آن ها 117 باند چند شکل بودند. تجزیه خوشه ای بر پایه ماتریس تشابه ژنتیکی جاکارد و با روش UPGMA نمونه های سیاهدانه را به 6 گروه تقسیم نمود و با 86/0 صحت انجام شد. بیشترین شباهت ژنتیکی بین دو جمعیت یمن و خراسان بود و بیشترین فاصله ژنتیکی بین دو جمعیت الجزایر و اردبیل به دست آمد. تجزیه به مختصات اصلی (PCoA) نتایج تجزیه خوشه ای را تاحد زیادی تایید نمود. در میان نشانگرها و ترکیب نشانگرها، IRAP میزان بالایی از آشکارسازی تنوع ژنتیکی را به خود اختصاص داد. میانگین درصد چندشکلی برای پرایمرهای IRAP و ISSR حدود 80 درصد بود و شاخص نشانگری (MI) برای آن ها به ترتیب 02/3 و 64/1 بود.نتایج نشان داد که آغازگرهای UBC808، UBC816، UBC823، UBC826 UBC873، TOS-1، TOS-2 بیشترین تنوع و آغازگرهای UBC812 و UBC814 کمترین میزان تنوع را دارند. تنوع درون جمعیت ها با استفاده از میانگین شاخص تنوع ژنی نی (h) و شاخص شانون (I) با نرم افزار POPGENE آنالیز و مورد بررسی قرار گرفت که بیشترین میزان این دو شاخص (به ترتیب 48/0 و 67/0) برای نشانگر ISSR + ISSR به دست آمد و در واقع متنوع ترین جمعیت بود.همچنین برای بررسی تنوع ژنتیکی بین جمعیت ها و واریانس مولکولی (AMOVA) از دو نرم افزار POPGENE و GENEALEX استفاده شد. میانگین شاخص های Gst (تفرق ژنی) و Dst (تنوع ژنتیکی بین جمعیت) به ترتیب 19/0 و 04/0 بدست آمد که نشان دهنده تمایز ژنتیکی نسبتا بالایی بین جمعیت ها بود. تجزیه واریانس مولکولی جمعیت ها نشان داد 81٪ تنوع ژنتیکی درون جمعیت ها و 19٪ بین جمعیت ها می باشد. میزان شباهت در بین جمعیت ها
پژوهشگران	علی عزیزی (استاد راهنما)، نازنین خزایی (دانشجو)، امیر حسین کشتکار (استاد مشاور)، علیرضا نوروزی شرف (استاد مشاور)