مشخصات پژوهش

عنوان	شواهدی از کارکرد آئینی - روحانی صدف دریایی نوع کوژگ(Cowrie) در بافتهای باستانی ایران از هزاره سوم تا پایان هزاره اول ق.م بر پایه رهیافت قوم باستان شناسی
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	باستان شناسی مرگ " صدف" ،" کوژک" ، " قوم باستان شناسی"
چکیده	پوسته سخت گونه ای از صدف های دریایی موسوم به Cowrie که در زبان فارسی به نام های متعدد ازجمله " کجک " یا " کوژک" و ... نامیده می شود تاکنون در نهشت های باستانی فراوانی از هزاره سوم ق.م تا هزاره اول ق.م به دست آمده است، در تمامی گزارش های منتشره صرف همراهی این اشیاء با دیگر تزئینات شخصی آن ها را به عنوان تزئینات شخصی معرفی کرده اند درحالی که این سؤال مطرح است که چگونه در طول زمانی بیش از پنج هزار سال این سنت تزئینی باقی مانده است و آیا با توجه به اینکه برخی اقوام بومی امروزی اعتقادی فراتر از جنبه زیبایی شناسی به صدف کوژک دارند؛ می توان این اعتقادات را بازمانده آئین های کهن تر محسوب نمود؟ بر این اساس این فرض مطرح می گردد که تداوم استفاده از یک شیء غیربومی در طول زمان مرتبط با یک امر آئینی –اعتقادی است چرا به طور هم زمان دامنه چنین پدیده ای به صورت استفاده در بافتارهای نیایشی و تدفینی نه فقط در مرزهای فرهنگی ایران بلکه در مناطق وسیعی از حوزه لوانت شرقی و خاورمیانه نیز قبلاً گزارش شده است. مطالعه میدانی قنشان می دهد که این اشیاء را صرفاً برای کودکان بدون توجه به جنسیت و در افراد بالغ صرفاً برای زنان به کار می گیرند که نشان از وجود نوعی تابوی جنسیتی و سنی برای آن است و اعتقاددارند همراهی این اشیاء با فرد علاوه بر جنبه زیبایی شناسی خاص، موجب دفع چشم زخم؛ رفع نحوست و جذب خیروبرکت می شوند. این پدیده در بافتارهای باستانی به صورت حضور کوژک ها در گورهای زنان و کودکان در گزارش های کاوش دیده می شود؛ اما هیچ نشانه ای برای کاربری این صدف ها به عنوان یک کالای منزلتی که تعلق به طبقه خاصی از افراد جامعه باشد دیده نشده است. ازنظر روش شناسی در این پژوهش از روش توصیفی-تاریخی و همچنین روش قوم نگاری به صورت مشترک استفاده شده است در یک تجزیه وتحلیل تطبیقی روشن می شود که اهداف متصور برای این کجک ها در هر دو گروه یعنی بافتارهای قوم شناسی امروزی و بافتارهای باستانی، مرتبط با نگرش آئینی و روحانی است
پژوهشگران	پریسا ناصری (نفر اول)، عباس مترجم (نفر دوم)