مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل و بررسی ولایت صوفیانه در آثار برجسته منثور عرفانی
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	ولایت، ولی، هجویری، قشیری و غزالی.
چکیده	بررسی آثار هجویری، قشیری و محمد غزالی می تواند روشنگر عقاید کلی پیرامون مسئله ولایت و ولی در تصوف اسلامی باشد؛ ازاین رو این پژوهش با بررسی و تحلیل نظریات این سه تن و با نگاهی متن محور و رویکردی معرفت شناختی به شرح دیدگاه های ایشان دربارۀ ولایت می پردازد و از سویی دیگر، به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و با نگاهی تطبیقی، در چهارچوب علمی و مستند به جمع بندی و ایضاح نظریات این سه صوفی دراین باره پرداخته شده است. کشف المحجوب هجویری پس از شرح التعرف مستملی بخاری، نخستین کتاب به زبان فارسی در تصوف به شمار می رود که به صورت مستقل و مستوفی پیرامون مسئله ولایت به بحث پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که در بیشتر مباحث مربوط به ولایت نظیر تعریف ولی و ولایت، برتری نبوت بر ولایت و سیمای اولیاء، تشابهات بسیاری میان دیدگاه های ایشان وجود دارد و افتراق نظر، حداقل است. هر سه، ولایت را شالودۀ تصوف و بالاترین درجۀ معرفت حق و اولیاء را واسطۀ فیض هستی از مبدأ فیاض به عالم مادون و واسطۀ هدایت خلق به سوی حق دانسته و بر محفوظ بودن ولی از ناحیۀ خداوند تأکید دارند. تأیید و اثبات کرامات نزد هر سه مؤلف، عمدتاً مبنایی روایی و نقلی دارد و ایشان با استناد به دلایل نقلی، به بیان و اثبات جواز صدور کرامات از سوی اولیاء می پردازند. نزد ایشان کرامات، شرط ولایت نبوده، بلکه جزئی از مقام اولیاء و مؤید نبوت و رسالت انبیاست. در راستای مبارزه با سطحی نگری در شریعت و قرائت های واپس گرایانه از دین، هر سه صوفی به تجمیع شریعت، حقیقت و طریقت می پردازند؛ تا بدان جا که منطق ایشان در رد یا قبول هر مسئله ا ی، مطابقت امور با ارکان شریعت است و شریعت، معیاری برای تشخیص ولی و صحت کرامت اوست. به چالش کشیدن فهم نادرست از شریعت به وسیلۀ غزالی، نوعی نگاه بدیع نسبت به دین به شمار می رود و او به عنوان یک متکلم متشرع در تجمیع و تقریب شریعت، حقیقت و طریقت بیش از دیگران توفیق یافته است.
پژوهشگران	مهدی شریفیان (استاد راهنما)، شهلا علیه پور (دانشجو)