مشخصات پژوهش

عنوان	برآورد اقلیمی تابش فرابنفش خورشیدی UV-B (nm 280-320) سطحی در نواحی خشک کشور با استفاده از مدل های تابش RT و داده های ماهواره ای
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	تابش فرابنفش UVB، پهنه بندی، مناطق خشک، شرایط تمام ابری و صاف
چکیده	خورشید منبع اصلی تابش فرابنفش زیست کره محسوب می شود. اگرچه بخش عمده پرتوهای ﻣﻀﺮ فرابنفش خورشیدی توسط اتمسفر جذب می شوند و سهم کل انرژی در طیف UV بین 5 الی 7 درصد کل انرژی خورشید می باشد، ولی همین مقدار ناچیز نقش مهمی را در فعالیت های بیولوژیکی و فتوشیمیایی زمین و جو ایفا می کند. در این پژوهش مقدار تابش UVA و UVB با استفاده از مدل TUV5 در دوره ی اقلیمی 13 ساله در 22 ایستگاه از مناطق خشک و نیمه خشک ایران برآورد گردید. نتایج در سه حالت شرایط آسمان کاملاً صاف، کاملاً ابری و واقعی بدست آمد. با توجه به بیشینه تابش روزانه UVA و UVB گزارش شده در تحقیقات گذشته، ریسک بالای تابش در شرایط آسمان صاف در محدوده طول موج های UVA (با بیشینه 1884 Kj.m-2.d-1در ماه خرداد در سمنان) و UVB (با بیشینه 54 Kj.m-2.d-1در ماه خرداد در شهر بابک) در ایران مشهود است. در شرایط آسمان کاملاً صاف و کاملاً ابری ماه ژوئن (مصادف با اولین ماه فصل تابستان) دارای بیشینه مقادیر UVA و UVB در نواحی جنوب شرقی منطقه مورد مطالعه بوده است. کمینه مقادیر UVA و UVB نیز در اکثر ماه ها و تمامی شرایط مورد بررسی به استثنای چند مورد در ماه دسامبر (مصادف با اولین ماه فصل زمستان) حادث شده است. مقادیر UVA تحت شرایط آسمان کاملاً ابری به نسبت آسمان کاملاً صاف به طور متوسط از 21 درصد در فصل تابستان تا 61 درصد در فصل پاییز کاهش پیدا نموده است و این بیان کننده اهمیت ابرناکی در مطالعات تابش UV است. درحالیکه این کاهش برای مقادیر UVB تحت شرایط آسمان کاملاً ابری به نسبت آسمان کاملاً صاف به طور متوسط از 33 درصد در فصل تابستان تا 67 درصد در فصل پاییز است. در شرایط واقعی آسمان شدت تابش تجمعی روزانه UV در اغلب ماه های سال در مناطق جنوبی منطقه مورد مطالعه حداکثر مقدار را داراست البته در ماه های ژوئن، جولای و آگوست به دلیل نفوذ مونسون هندوستان از سمت جنوبشرق، این بیشینه قدری به سمت مناطق مرکزی کشیده می شود. تاثیر کاهشی ناشی از اثرات مونسون در تابش روزانه UVA بیشتر از UVB دیده می شود. مقایسه پهنه های تابش فرابنفش با پهنه های ازون، ابرناکی، آلبیدو و آئروسل حاکی از این واقعیت است که وقوع شدت های تابش فرابنفش بیشتر در نواحی جنوبی منطقه و شدت های کمتر در نواحی شمالشرقی منطقه مورد مطالعه بیشتر تحت تاثیر ازون کلی جو و عمق اپتیکی ابرها قرار دارند و
پژوهشگران	علی اکبر سبزی پرور (همکار)، علیرضا سیف زاده مومن سرایی (همکار)