|
چکیده
|
مناظره یکی از انواع ادبی است که در آن بین دو کس یا دو چیز بر سر برتری خود بر دیگری، بحث در می گیرد و سرانجام یکی مغلوب یا مُجاب می شود. در غزل مولانا مانند دیگر آثار این شاعر نامدار، گفت وگو به صورت های گوناگون آن، جایگاه ویژه ای دارد. در این گفت وگوها نکات نغز و ارزشمند عرفانی به صورتی هنرمندانه و تأثیرگذار مطرح می شود. در پژوهش حاضر، ابیاتی از غزل مولانا که بیانگر دو دیدگاه متفاوت در قالب گفت وگوی دو یا چند نفره و تک گویی درونی است، بررسی شده است. در این ابیات، گونه ای از مناظره را در قالب غزل می توان دید. خطاب های مولانا به خود در قالب مناظره، بیانگر تأملات درونی و عوالم عرفانی خاص اوست. در این خطاب ها مضمونی که بسیار دیده می شود، دعوت به سکوت و خاموشی است. در ابیات موردنظر در پژوهش حاضر، برخی شگردهای ادبی مانند تشبیه، کنایه، تناسب، واج آرایی و تکرار کاربرد بیشتری دارد. مولانا از انواع گفت وگو برای بیان نگرش های متفاوت و تبیین دیدگاه خود بهره می گیرد. هدف از این گفت وگوها غالباً بیان جلوه های گوناگون احوال معنوی و عرفانی و ردّ مصلحت اندیشی و ملاحظات دنیایی است.
|