مشخصات پژوهش

عنوان	بِه گزینی ژنوتیپ های عدس (Lens culinaris Medik) متحمل به خشکی با تأکید بر مقایسه شاخص های قدیمی و جدید تحمل به تنش به منظور معرفی ژنوتیپ های امیدبخش
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	عدس، تنش خشکی، شاخص های تحمل، همبستگی، بای پلات، تجزیه کلاستر
چکیده	به منظور ارزیابی و بِه گزینی ژنوتیپ های عدس متحمل به تنش خشکی و شناسایی و مقایسه شاخص های قدیمی و جدید تحمل به تنش، آزمایشی در قالب طرح آگمنت (Augmented Designs) در دو شرایط تنش خشکی (فقط یک بار آبیاری در زمان کاشت) و عدم تنش خشکی (آبیاری هر 10روز یک بار) در سال زراعی 93-1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. بدین منظور 73ژنوتیپ عدس شامل 68توده بومی و لاین از ایران و دیگر کشورها و پنج نمونه شاهد (دو رقم ایرانی کیمیا و گچساران و سه نمونه از ایکاردا شامل Cabralinta، ELL 325 و ELL 857)، در دو قطعه زمین مجزا در کنار هم، یکی تحت شرایط عدم تنش و دیگری با اِعمال تنش خشکی کشت شدند. عملیات کاشت در 20اسفندماه1392 انجام شد و طی آن، مجموع ژنوتیپ ها در هر قطعه در چهار بلوک کشت شدند. کشت نمونه های شاهد، در بلوک ها به صورت تکراردار و سایر ژنوتیپ ها به صورت بدون تکرار صورت گرفت. هر بلوک شامل 25خط کاشت، با فاصله 50سانتی متر از یکدیگر و طول سه متر بود و در هر خط، یک ژنوتیپ کاشته شد. ارزیابی تحمل به تنش خشکی، بر اساس هفت شاخص قدیمی (TOL، MP، SSI، STI، GMP، HARM و RDI) و سه شاخص جدید (SNPI، ATI و SSPI)، به ترتیب شاخص محصول محیط تنش و غیرتنش، شاخص تنش های غیرزنده و شاخص درصد حساسیت به تنش صورت گرفت. مطالعه همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط عدم تنش و تنش خشکی و شاخص های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص های HARM، STI و GMP از مجموعه شاخص های قدیمی و شاخص جدید SNPI، برای شناسایی ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی مناسب هستند. برای گروه بندی ژنوتیپ ها، تجزیه کلاستر انجام گرفت و رسم دندروگرام، بر اساس عملکرد گیاه، تحت شرایط معمول و تنش خشکی و شاخص های مورد بررسی، ژنوتیپ ها را به سه کلاستر گروه بندی کرد که ژنوتیپ های حساس به تنش خشکی در کلاستر اول و ژنوتیپ های مقاوم به خشکی و با عملکرد بالا در کلاستر سوم قرار گرفتند. همچنین ترسیم بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های 3، 8، 40، 45، 48، 52، 71 و 73 که دو ژنوتیپ آخر آن جزو شاهدهای آزمایش بودند، ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی و با عملکرد بالا هستند.
پژوهشگران	محمدحسن وفایی (نفر اول)، مهدی پارسا (نفر دوم)، احمد نظامی (نفر سوم)، علی گنجعلی (نفر چهارم)