مشخصات پژوهش

عنوان	معناشناسی تاریخی و توصیفی واژه های حلال و حرام در قرآن کریم
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	معناشناسی، تاریخی و توصیفی، حلال و حرام، قرآن کریم
چکیده	دانش زبان شناسی و معناشناسی، دانش های نو بنیانی هستند که به بررسی زبان و معانی آن می پردازند و در کشف معنا و محتوا، مؤثر و راه گشا می باشند، قرآن کریم متنی زبانی است که از زمان نزول تا عصر حاضر توجه اندیش مندان و پژوهش گران را به خود معطوف داشته است، توجه به جایگاه مهم معانی واژگان قرآن در دست یابی به فهم دقیق تر متون قرآن و پژوهش و واکاوی در زمینه ی معنا شناسی واژگان قرآن، امری حائز اهمیت و ارزش مند می باشد زیرا واژه ها به عنوان عناصر اصلی متن قرآن کریم، گام نخست در فهم متن قرآن را به خود اختصاص می دهند، هدف این پژوهش، شناخت تحولات معنایی واژه های «حلال» و «حرام» از طریق معنا شناسی تاریخی در متون قبل از اسلام است و نیز در پی آن است با بهره گیری از معنا شناسی توصیفی و بررسی هم نشین ها و جانشین های این واژگان، حوزه ی معنایی این دو واژه را گسترش دهد، این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر شیوه ی کتاب خانه ای صورت گرفته است، نتایج پژوهش نشان می دهد واژه ی «حلال» و مشتقات «حلّ» 51 مرتبه و واژه ی «حرام» و مشتقات «حرم» 83 مرتبه در قرآن کریم آمده و این بیانگر اهمیت بالای این دو واژه می باشد. واژه ی «حلال» از «حلّ العقد» گرفته شده و دارای معنای استعاری رفع ممنوعیت یا جایز بودن می باشد، و مشتقات دیگر«حلّ» در معانی حلیّت (جایز و مباح بودن)، نزول و فرود، و وجوب آمده و واژه ی «حرام» از «حرم» به معنای منع گرفته شده و مشتقات دیگر «حرم» در معانی حرمت (شرعی و یا تکوینی) و احترام (شرافت) می باشد، مهم ترین واژه ی هم نشین «حلال» واژه ی «طیب» است که با بررسی این واژه، به جانشینی فعل «کُلُوا» و «انْکِحُوا» که در ظاهر فعل امر اما در اصل معنای مباح و جایز بودن را دارا می باشند برای افعال مشتق از «حلّ» دست می یابیم، و نیز «المیته، الدّم، لحم الخنزیر، ما أهل به لغیر الله، فسق، رجس، فواحش، اثم، خبائث، و ...» هم نشین های مشتقات «حرم» می باشند که از بررسی این هم نشین ها، جانشینی افعال «إجتنبوا، لا تأکلوا، لا تقربوا، لا تنکحوا، لا تعاونوا» برای مشتقات «حرم» به دست می آید.
پژوهشگران	سیدمهدی مسبوق (استاد راهنما)، مریم زارعی (دانشجو)