مشخصات پژوهش

عنوان	پژوهشی در شکل گیری و تکوین مجموعه های مذهبی در دوره ی ایلخانی
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	معماری اسلامی، باستان شناسی، ایلخانی، ارسن، مجموعه ی مذهبی، ایلخانیان
چکیده	ارسن های مذهبی (مجموعه های مذهبی) ایلخانی در معماری ایران دوره ی اسلامی مجموعه بناهایی هستند که پیرامون مقبره ی شخص بانی مجموعه ساخته شدند که شامل خانقاه، مسجد، مدرسه، روضه، دارالسیاده و... هستند. این مجموعه ها پیوند عمیقی با جامعه، فرهنگ، سیاست و مذهب دوره ی ایلخانی دارند که با بررسی آن ها می توان به شناختی دقیق از اوضاع مذهبی، معماری ایلخانی و چرایی ساخت و گسترش ارسن های مذهبی پی برد. تا قبل از دوره ی ایلخانی بیشتر مقبره ها و آرامگاه ها منفرد بودند و تنها سه مورد اولیه ی مجموعه سازی مذهبی در دوره ی غزنوی و سلجوقی وجود دارد که در آینده تبدیل به الگویی برای ارسن های مذهبی ایلخانی شد. در دوره ی ایلخانی روند شکل گیری و تکوین ارسن های مذهبی دستخوش تغییر شد و به عنصری مهم در شکل گیری شهرهای ایلخانی و بزرگ ترین پروژه ی معماری این دوره بدل شد. اهمیت مجموعه های مزبور در تاثیرپذیری از معماری دوره های قبل و تاثیرگذاری بر مجموعه سازی مذهبی دوره های بعد و گسترش شهرهای ایلخانی موسوم به ابواب البر مانند غازانیه، رشیدیه و سلطانیه مشخص است. در جریان مطالعات باستان شناسی صورت گرفته برای ارسن های مذهبی و مطالعه ی منابع دسته اول تاریخی، عامل مذهبی دین اسلام و تصوف به عنوان اولین عامل در شکل گیری مجموعه های مذهبی این دوره مشخص شد. از این راه بانیان و حامیان مجموعه ها (پادشاهان ایلخانی، صاحب منصبان درباری و مشایخ تصوف) به پاداش اخروی می رسیدند و نام نیکی از خود به یادگار می گذاشتند که در مذهب و فرهنگ اسلامی امری پسندیده بود. توجه بیش از حد سلاطین ایلخانی به ارسن های مذهبی بعد از مسلمان شدن غازان خان و بازدید او از مزار عارفانی مانند بایزید بسطامی و امامان شیعه در عراق آغاز شد. جانشینان او و وزرای ایلخانی به پیروی از اصلاحات معماری غازان خان دست به ساخت و بازسازی ارسن های مذهبی زدند. رقابت های سیاسی، تبعیت از فرهنگ کوچ نشینی مغولان که پیرامون چادر مرکزی زندگی می کردند و وقف در مجموعه سازی مذهبی تاثیرگذار بود. وقف املاک و ارسن های مذهبی برای استفاده ی عموم مردم باعث ادامه ی حیات بناهای مجموعه و ماندگاری ثروت برای بازماندگان بانیان بود. اما باید به این نکته اشاره کرد که ارسن های مذهبی که با حمایت و دستور ایلخانان و صاحب منصبان ایلخانی ساخته شدند، به دلیل عدم انتخاب درست در جایا
پژوهشگران	محمدابراهیم زارعی (استاد راهنما)، فاطمه تیموری (دانشجو)