عنوان
|
روش شناسی عرفان و عقل در شناخت امور فراحسی از منظر بو علی سینا و والتر استیس
|
نوع پژوهش
|
پایان نامه
|
کلیدواژهها
|
"روش شناسی"، "عرفان" ، "عقل"، "فراحسی"، "بو علی سینا"، "والتر استیس"
|
چکیده
|
عقل و عرفان دو روش در کشف مجهولات و سؤالات اصلی انسان در زمینه فهم امورغیرمحسوس شمرده می شود. منظور از امور غیرمحسوس امور معنوی می باشد. درباره ارتباط این دو روش شناخت، گروهی آن ها را مغایر یکدیگر دانسته و پرداختن به یکی را به معنای نفی دیگری می دانند. برخی پای استدلالیان را چوبین و بی تمکین خوانده و اندیشمندانی روش شهودی را غیرقابل اثبات و امری در نهایت فردی و بدون پشتوانه قبول، تلقی می کنند. در حالی که گروه دیگر معتقدند روش های شناخت مکمل یکدیگر بوده از این رو تنها نمی توان به یک روش بسنده نمود. بوعلی سینا به عنوان شاخص فلسفه مشاء، نگاه ژرف تری به عرفان دارد تا جایی که در کتاب نفیس «الاشارات والتنبیهات» بعد از مباحث مربوط به وجود و صنع وابداع، مباحث نفس را مطرح کرده و بعد از ذکر اصول اخلاقی و راه های کسب سعادت، «نمط العارفین» را به رشته تحریر در می آورد تا مقامات عارفین را گزارش کند. وی به گونه ای این مراتب را ذکر می کند که منتقد اصلی ایشان «امام فخر رازی» سخن به مدح او گشوده و می نویسد که «تاکنون هیچ کس قبل و بعد از بوعلی نتوانسته مقامات عارفین را چنین تو صیف کند». بوعلی سینا در در انتهای نمط می نویسد: «اگر این سخنان را شنیدی و از آن بهره نبردی تنها خود را ملامت کن» و به عبارت «کل میسر لما خلق له» استناد می کند. این نمط و سایر مکتوبات وی چون «رساله الطیر»، «رساله العشق»، «حی بن یقظان»، «سلامان ابسال» و سایر مندرجات ایشان که به «حکمت مشرقی» شهرت یافته، گواه حالت عرفانی اوست. ابن سینا می کوشد که خود را از چنگ مقال برهاند و به خیال پناه ببرد. منظور او از پناه بردن عقل به خیال طوری ورای عقل است. مقامات عارفان در صدد بیان درست و کامل مقامات عرفان با الفاظ و عبارات است. در غالب عبارات، تصویری خیالی از مقامات را می توان عرضه کرد. اما فاصله است میان آنچه وجود دارد و آنچه قابل بیان است یعنی آنچه بیان شده نمایی ضعیف و پرده ای خیالی از حقیقت است. از این رو بوعلی سینا تصریح می کند که این مقامات یافتنی و چشیدنی است نه گفتنی وشنیدنی. این مدارج باید پله پله طی شود تا اهل مشاهده شود نه اهل مشافهه. ودر نهایت نظر وی به انتفاذ ذهن و اشراق عقل وتزکیه نفس منتهی می شود تا نفس مستعد دریافت فیض عقل فعال گردد. از نظر ابن سینا آگاهی یافتن از حقیقت اشیاء در توانایی انسان نیست و ما ا
|
پژوهشگران
|
فرشته ندری ابیانه (استاد راهنما)، حدیث مرادی (دانشجو)
|