مشخصات پژوهش

عنوان	تصحیح شرح ملا حامد بیسارانی بر مثنوی (دفتر نخست)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	شرح مثنوی معنوی، ملا حامد کاتب الأسرار بیسارانی، مولانا جلال الدّین، عرفان، طریقت نقشبندی، تصحیح،نسخه خطی.
چکیده	مثنوی معنوی، اثرِ جاودانه مولانا جلال الدّین محمّد بلخی، از زمانِ تصنیف تا کنون همواره مورد توجّه و تحقیق و تدقیقِ عارفان و دانشوران و ادیبان بوده است و چون کتابی دیریاب است، ناگزیر دانشوران و عارفان و ادیبان، هریک فراخورِ حال خویش و در حدّ توان، به شرحِ غوامض آن پرداخته اند تا راهروان، بیشتر و بهتر، از این خوانِ گسترده آسمانی بهره ور گردند. یکی از کسانی که به این کار همّت گماشته است علامه ملا حامد کاتبِ بیسارانی، عالم، عارف و شاعر قرن سیزدهم هجری است. ملا حامد شاید تنها کسی است که مثنوی را دو بار شرح کرده است. بیسارانی، فقیه و متکلّم بوده و بر علوم اسلامی و آثارِ عارفان تسلط داشته و افزون بر اینها خود سالها مشغول سلوک بوده و بدین سبب شرح وی حائز اهمیت است. از وی علاوه بر شرح مثنوی آثار ارزشمند دیگری به یادگار مانده. از شرحِ نخست بیسارانی بر مثنوی تنها یک نسخه موجود است اما از شرح دوم، نسخ متعددی وجود دارد. ملا حامد برای شرح ابیات مثنوی، از خود مثنوی و نیز از دیگر آثار مولانا بهره گرفته؛ تسلط ملا حامد بر قرآن و حدیث و علوم اسلامی سبب شده که وی بتواند تمام آیات و احادیث و روایات و اقوالی را که مولانا به آنها اشاره کرده در شرح خود بیاورد؛ برخی از ابیات دشوار که شارحان مثنوی کمتر بدانها پرداخته اند در شرح بیسارانی شرح شده و این شرح، حاوی دیدگاههای جدیدی است و همه اینها بر ارزش آن افزوده است. نثر شرح بیسارانی ساده و روان و استوار است اما مقدمه این کتاب فنّی و مصنوع نگاشته شده، سبک بخشهایی از متن هم بینابین است. در این پژوهش پس از معرّفی بیسارانی و آثار او، شرح دوم وی برمثنوی از لحاظ سبکی و محتوایی بررسی شده و آنگاه شرح دفتر اول بر اساس چهار نسخه خطی تصحیح شده است.
پژوهشگران	قهرمان شیری (استاد راهنما)، عبدالستار نقشبندی (دانشجو)