مشخصات پژوهش

عنوان	تغییرات مکانی و زمانی شاخص های کیفی آبخوان دشت دهلران، استان ایلام، براساس سازندهای سنگ های رسوبی
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	کیفیت آب زیر زمینی، کاتیون، آنیون، سازند های سنگ های رسوبی، دهلران
چکیده	آب زیرزمینی اهمیت بالایی برای تامین آب شیرین در جهان دارد. در این مطالعه، شاخص های کیفی آب زیر زمینی دشت دهلران شامل: کاتیون ها، آنیون ها، هدایت الکتریکی (EC)، غلظت کل مواد جامد محلول (TDS)، سختی کل (TH)، نسبت جذب سدیم (SAR)، درصد سدیم (%Na) وpH در یک دوره آماری پنج ساله (1392-1388) در 10 حلقه چاه اکتشافی سازمان آب منطقه ای استان ایلام در تعداد 100 نمونه بررسی شده است. غلظت کاتیون ها به ترتیب به صورت Ca2+> Na+> Mg2+> K+ و غلظت آنیون ها به ترتیب به صورت Cl-> SO4-2> HCO3- می باشد. در دوره پنج ساله کمترین و بیشترین مقدار شاخص های کیفی آب زیرزمینی دشت به این صورت می باشد: میکروموهس بر سانتیمتر 7811-946EC=، میلی گرم بر لیتر 5233-614TDS=، میلی گرم بر لیتر3020-246TH=، 64/11-19/1SAR=، میلی گرم بر لیتر 02/65-38/7Na%= و 95/7-89/6pH= . نتایج نشان می دهد آب زیرزمینی دشت دهلران از لحاظ شاخص های کیفی: هدایت الکتریکی (EC)، غلظت کل مواد جامد محلول (TDS) و سختی کل (TH) برای شرب و کشاورزی مناسب نمی باشد، ولی از لحاظ نسبت جذب سدیم (SAR) و pH مشکل ندارد و براساس استانداردهای ویلکاکس و شولر برای شرب و کشاورزی قابل استفاده است. نتایج نشان می دهد که مقدار SAR ضریب همبستگی بالایی (69/0) با یون سدیم دارد و این همبستگی نشان دهنده جانشینی یون سدیم به جای یون های کلسیم و منیزیم در خاک های کلوئیدی می باشد. سازندهای سنگ های رسوبی منطقه در کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران نقش اصلی را دارند. سنگ های تبخیری و گچی (سازند گچساران) و کربناتی (سازند آسماری) سبب کاهش کیفیت آب شده است. همبستگی بین HCO3- با Mg2+ (45/.) و با Ca2+ (16/0) نشان می دهد که سازند آهکی-دولومیتی آسماری منطقه در تامین Mg2+ آب زیر زمینی دشت دهلران نسبت به Ca2+ نقش بیشتری داشته است. می توان اظهار داشت منشاء کاتیون های اصلی (Ca2+ ، Na+) و آنیون های اصلی (Cl- ، SO42-) آب زیر زمینی دشت دهلران، سازند تبخیری گچساران می باشد و منشاء آنیون و کاتیون با فراوانی نسبی پایین تر ( HCO3-و Mg2+ ) سازند آهکی–دولومیتی آسماری است. منشاء بخشی از کاتیون Mg+2 می تواند واحدهای شیلی و مارنی سازنده های پابده و گورپی و همچنین کود های شیمیایی کشاورزی باشد. سنگ های آواری (مثل کنگلومرای بختیاری) نقش موثر در کاهش کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران نداشته است.
پژوهشگران	حسین شهبازی (نفر اول)، عبداله طاهری تیزرو (نفر دوم)، زهره افسرده (نفر سوم)