مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پایین رفتن سطح آب زیرزمینی و اثرات آن بر سرمایه گذاری و تولید بخش کشاورزی( زراعی) (مطالعه موردی: دشت ابهر (استان زنجان))
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	ابهر- آب مصرفی در بخش کشاورزی- آب زیرزمینی-
چکیده	این طرح به درخواست " مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران" انجام شد. هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی افت سطح آب زیرزمینی در دشت ابهر، استان زنجان، بوده است.این دشت در بین دشت های موجود در استان زنجان بیشترین کسری مخزن (6/38 میلیون مترمکعب) را دارا می باشد. به طوری که منابع آب زیرزمینی در این دشت طی 22 سال گذشته حدود20 متر افت داشته که بین دشت های استان بالاترین مقدار بوده است. نتایج بخش اجتماعی در زمینه مدیریت مصرف آب نشان داد که به اعتقاد مردم شهر بیشترین اثر کاهش آب زیرزمینی بر قیمت آب و مشکلات توزیع آب بوده است. در حالی که در روستاها این عوامل در رتبه های انتهای جدول قرار داشته و عواملی مانند سرمایه گذاری در زمینه بهبود روش آبیاری و تغییر در الگوی مصرف کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. نتایج حاصل از آمار سری زمانی سطح زیرکشت دشت ابهر نشان داد که محصولات زراعی گندم، جو، لوبیا، سیب زمینی، گوجه فرنگی و یونجه بالاترین سطح زیرکشت را در شهرستان ابهر به خود اختصاص داده اند. با گذشت زمان سطح زیرکشت یونجه در حال کاهش و سیب زمینی و لوبیا در حال افزایش است و کاشت آبی گندم و جو به تدریج کم شده و کاشت این دو محصول به صورت دیم رواج پیدا کرده است. علی رغم تغییرات زیاد سطح زیرکشت و کاهش آن در برخی موارد، عملکرد تولید محصولات، بهره وری آب و درآمد حاصل از محصولات زراعی به قیمت ثابت در منطقه افزایش یافته است. درآمد ناخالص به ازای هزار مترمکعب آب در سال 1379 و 1390 به ترتیب معادل 1028 و 1870 ریال به ازای هر مترمکعب آب بوده است که نشان دهنده روند صعودی درآمد حاصل از هر مترمکعب آب در این سال ها می باشد. نتایج مدل برنامه ریزی ریاضی به منظور تعیین الگوی کشت بهینه برای سنجش عکس العمل رفتاری کشاورزان منطقه در برابر سیاست های کشاورزی و سناریوهای مختلف ( تغییر در قیمت نهاده ها و محصولات) نشان داد که درآرمان های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی سه محصول یونجه، سیب زمینی و گوجه فرنگی از الگوی کشت زمین های کمتر از 8 هکتارحذف شده ولی محصول خیار در همه موارد پیشنهاد شده است. به منظور حفظ اشتغال، لوبیا و در شرایط زیست محیطی کاشت گندم توصیه می شود. در شرایط توافقی که همه آرمان ها با هم در نظر گرفته شدند، کاشت محصولات جو، لوبیا، گوجه فرنگی، خیار و سیب زمین
پژوهشگران	سمیرا اخوان (همکار)، یوسف رضایی (همکار)، مهدیه مسنن مظفری (همکار)