مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پایین رفتن سطح آب زیرزمینی و اثرات آن بر سرمایه گذاری و تولید بخش کشاورزی( زراعی) (مطالعه موردی: دشت کبودرآهنگ (استان همدان))
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	افت آب زیرزمینی، آثار محیط زیست، کبودرآهنگ
چکیده	این طرح به درخواست " مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران" انجام شد. نتایج بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی افت سطح آب زیرزمینی در دشت کبودرآهنگ استان همدان یکی از دشت های بحرانی کشور که منابع آب زیرزمینی آن با بحران جدی روبرو است، به شرح زیر می باشد: 1. کاهش آب زیرزمینی مهاجرت را زیاد کرده و میانگین سنی روستاییان را افزایش داده و انگیزه سرمایه-گذاری خصوصی را از نظر مردم در بخش کشاورزی کم کرده است. این کاهش در سرمایه گذاری منجر به انتقال نیروی کار از بخش کشاورزی به بخش خدمات شده است. 2. سطح زیرکشت با میانگین 33 هزار هکتار، روندی صعودی داشته است. سطح زیرکشت آبیاری سنتی از 83 درصد کل سطح به 33 درصد در سال 1390 رسیده و اراضی تحت فشار 67 درصد از سطوح زیرکشت در سال 1390 را به خود اختصاص داده اند. 3. حجم تولید دارای روند نزولی بوده است و میانگین آن طی 12 سال 345 هزار تن می باشد. 4. میزان بهره وری مصرف آب همزمان با افت سطح آب زیرزمینی در منطقه دارای روند صعودی بوده و به طور میانگین 96/0کیلو گرم بر مترمکعب است. 5. میزان اشتغال در کل روندی نزولی داشته و به طور متوسط 944 هزار نفر روز کار در ازای مصرف 365 میلیون مترمکعب آب در منطقه مشغول می باشند. مصرف آب به ازای هر نفر روز کار به طور متوسط 0026/0 مترمکعب گزارش شده است. 6. درآمد زارعان منطقه روندی صعودی داشته است و میانگین درآمد کشاورزان 716 میلیارد ریال به ازای 365 میلیون مترمکعب مصرف آب زیرزمینی است. همچنین درآمد ناخالص به ازای هر مترمکعب آب در طی این سال ها نیز روندی صعودی داشته است و به طور میانگین به ازای هر مترمکعب آب زیرزمینی مصرف شده در بخش کشاورزی درآمد ناخالصی معادل 1997 ریال در بخش کشاورزی عاید بخش خصوصی می گردد که درآمدی بسیار ناچیز به ازای هر مترمکعب آب حاصل می شود. 7. قیمت سایه ای آب برای محصولات گندم، سیب زمینی و یونجه 1540، 1836 و 3716 ریال در هر مترمکعب محاسبه شد. همچنین مصرف آب در هندوانه و جو در ناحیه سه تولید بوده و نشان دهنده استفاده زیاد کشاورزان از آب در تولید این محصولات در منطقه است. 8. بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره Landsat، نشان می دهد که از وسعت پوشش گیاهی در بخش های جنوبی و جنوب شرقی دشت (محل رخداد فروچاله ها منطبق بر مناطق با افت شدید سطح آب) کاسته
پژوهشگران	سمیرا اخوان (همکار)، یوسف رضایی (همکار)، مهدیه مسنن مظفری (همکار)