مشخصات پژوهش

عنوان	سبک شناسی همپایگی در نامه 31 نهج البلاغه
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	سبک شناسی، همپایگی، همپایگی ترکیبی، نهج البلاغه، نامۀ سی و یکم
چکیده	نهج البلاغه دومین منبع معارف اسلامی به شمار می رود که امیر ادیبان علی (ع) در آن برنامۀ زندگی فردی و اجتماعی و حتی سیاسی را، در قالب بهترین الفاظ و عبارات و با نهایت فصاحت و بلاغت به تصویر کشیده است. امام (ع) در این مجموعۀ ارزشمند برای بیان مسائل مختلف، ساختار و اسلوب شیوایی را به کار گرفته است. از این رهگذر می توان به اسلوب نامۀ سی و یکم اشاره کرد؛ این نامه شامل وصیت امام علی (ع) به فرزندش امام حسن (ع) است. حضرت در این اندرزنامه، مسائل اخلاقی و تربیتی خود را با سبک ویژه ای بیان کرده اند. استفادۀ گسترده از انواع ساخت های همپایه یکی از ویژگی های سبکی امام (ع) است. ایشان اکثر قریب به اتفاق جملات را به صورت سازه های همپایه ذکر کرده و در این میان از انواع صنایع بدیعی و بیانی به منظور زیباسازی کلام بهره برده اند. ساخت های همپایه در این نامه به سه نوع همپایگی ترکیبی، همپایگی موسیقایی و همپایگی بلاغی تقسیم می شوند. همپایگی ترکیبی دو نوع همپایگی ترکیبی تام و همپایگی ترکیبی جزئی را شامل می شود که دارای الگوهای نحوی مختلفی است و در میانِ انواعِ جملات اسمی، فعلی، امر و نهی، تعجبی و شرطی قرار گرفته اند. این ساخت ها به صورت ساخت های دوسازه ای ، سه سازه ای، چهار سازه ای و زنجیره ای عنوان شده اند. همچنین شاهد دو نوع همپایگی آشکار و ناآشکار میانِ سازه های کلام هستیم. در همپایگی آشکار حرف ربط همپایگی با اغراض مختلفی از قبیل: ترادف، افزایش، تضاد، نفی، توالی، تناوب، تصحیح، نتیجه و یکسانی بین سازه ها قرار گرفته اند. در همپایگی موسیقایی شاهد همراهی انواع صنایع بدیعی از قبیل: سجع، موازنه، جناس، واج آرایی، مراعات النظیر، طباق، مقابله و پارادوکس با همپایگی ترکیبی هستیم. در همپایگی بلاغی نیز همراهی همپایگی تشبیهی، استعاری و کنایی با همپایگی ترکیبی مشاهده می شود. همراهی همپایگی موسیقایی و بلاغی با همپایگی ترکیبی، علاوه بر اینکه در زیباآفرینی کلام تأثیر بالایی دارد، در ایجاد طراوت در فضای نامه و تأثیرگذاری بر مخاطب نیز نقش به سزایی دارد. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی– تحلیلی، انواع ساخت های همپایه را در نامۀ سی و یکم نهج البلاغه تشریح کند و ارتباط آن را با دو حوزۀ موسیقایی و بلاغی مشخص نماید و در نهایت بخشی از زیبایی آفرینی کلام امام (ع) را تبیین کند.
پژوهشگران	صلاح الدین عبدی (استاد راهنما)، مهتاب کیانی (دانشجو)