مشخصات پژوهش

عنوان	تبیین مبانی استنباط احکام فقهی از قرآن در سنت معصومین(ع)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	آیات الأحکام، استنباط فقهی ائمه(ع)، روش های استنباط احکام، ظاهر و باطن قرآن، استنادات فقهی به قرآن،
چکیده	قرآن کریم، مهمترین منبع استنباط احکام شرعی است. بر اساس روایات موجود، امامان معصوم(ع) در موارد متعددی برای استنباط و بیان حکم فقهی به آیات قرآن استناد نموده اند. با توجه به جایگاه خاص اهل بیت(ع) در تفسیر و تبیین آیات قرآن و بیان اصول و روش های استنباط از آن، شناخت و به کار بستن این تعالیم، امری ضروری و دارای اهمیت فراوان، در مسیر اجتهاد فقیهان است. مطالعه و بررسی احادیث فقهی-تفسیری نشانگر آن است که اهل بیت(ع) در استنباط و بیان احکام، علاوه بر آیات فقهی، به آیات اعتقادی، اخلاقی، تاریخی، علمی و قصه های قرآنی استناد کرده اند و گستره ی آیات الأحکام را شامل مجموعه ی آیات قرآن دانسته اند. استنادات فقهی ائمه (ع) به قرآن را می توان به دو دسته ی کلی تقسیم و بررسی نمود: دسته ی اول، استناداتی است که بر اساس اصل «حجیت ظواهر الفاظ» و با توجه به معنای ظاهری و عرفی آیات انجام گرفته است. این معنا برای هر کسی که با لغت و قواعد زبان عربی آشنا باشد، قابل فهم و دارای حجیت است؛ هر چند ظهور معانی آیات برای همگان، به طور یکسان نیست و بر حسب نگرش و دانش افراد نسبت به قرآن، دارای مراتب متعددی می باشد. دسته ی دوم، استناداتی است که مبتنی بر معانی باطنی قرآن است که فهم این معانی برای همگان میسر نیست و تنها اهل تدبر و راسخان در علم می توانند به آن دست یابند. این استنادات با شیوه هایی مانند: تفسیر قرآن با قرآن، فهم دلالت های قرآنی و استفاده از قواعد فقهی- اصولی انجام گرفته است. بررسی این گونه از استنادات، نشانگر آن است که امامان(ع) علاوه بر استفاده از قرآن در بیان احکام، به جنبه ی تعلیم و ارا ئه ی طریق استنباط نیز نظر داشته اند. اقتباس و کاربرد این اصول و روش های ارزشمند، می تواند بسیاری از مسائل و مشکلات موجود در استنباط احکام توسط فقیهان را حل نموده و نقش مهمی در راستای پویایی فقه مبتنی بر قرآن ایفا نماید.
پژوهشگران	قدرت اله نیازی (استاد راهنما)، امیر محمدی راستین (دانشجو)، کرم سیاوشی (استاد مشاور)