مشخصات پژوهش

عنوان	جایگاه زن در دو اثر کلیله و دمنه و طوطی نامه
نوع پژوهش	مقاله ارائه شده کنفرانسی
کلیدواژه‌ها	زن، حکایت، کلیله و دمنه، طوطی نامه
چکیده	زنان، از نظر ارج مندی و مقام و درجه، در طول تاریخ خواه در ایران و خواه در کشورهای دیگر جهان، وضعیتی به نسبت مشابه داشته اند. اگر به عنوان مثال، در آثار زبان فارسی، دیده می شود که زن گاهی مظهر مکر و حیله و گاه مظهر مهر و عطوفت است، همین ویژگی ها در ملت ها و فرهنگ ها دیگر، کم و بیش مشاهده می شود. آزادی و رسالت زن به معنای اصیل و منحصرش، در جای جای جهان، به دوران اخیر مربوط است و چنین نیست که ملتی یا فرهنگی، در خصوص پاس داشت مقام زن، با دیگر فرهنگ ها، از زمین تا آسمان تفاوت داشته باشد؛ با این حال، با توجه به متن های گوناگون که به یک زبان نوشته شده، اختلاف باور و عقیده نسبت به زنان، باید عامل ها و محرک هایی داشته باشد که یافتن آن ها، به تحلیل نگاه یک فرهنگ به زنان یاری می رساند. از آن میان، در فرهنگ ایرانی و اسلامی، جای گاه زن را می توان در متن های ادبی و هنری بازیابی کرد. ادبیات ما که برخی آن را آیینه ی تمام نما و بدون دروغ اجتماع دانسته اند، در مقام ارج مندی زنان، اختلافاتی دارد که ممکن است به زمینه های فرهنگی و باورها و اندیشه های سنتی و دینی مربوط باشد! این که برخی از متن ها چهره ی ناخوش آیندی از زنان را ترسیم می کنند، در قبال متن های دیگری که به زن جای گاه والا می بخشند، این نظریه و نظر را تقویت می بخشد. ما به این نکته که ادبیات و شعر و داستان محاکات تمام نمای اجتماع باشد، باور صد در صد نداریم؛ اما تردید هم نداریم که سهم بزرگ نمایی و اغراق در فروبردن جای گاه زنان، چنان نیست که بتوانم روی برخی از قصه ها و حکایت ها، به ویژه آن جا که چهر ه ی مطلوبی از زن را نمایش نمی دهند، خط بطلان بکشیم. در آثار منثوری که به زبان فارسی نوشته شده اند، کلیله و دمنه و طوطی نامه، اگرچه هر دو خاست گاهی هندی دارند؛ اما بیش تر روایت ها و داستان هایشان، مطابق با فرهنگ ایرانی اسلامی و بیش ترش متعلق به همان دوره ای است که این کتاب ها یا ترجمه شده و یا به رشته ی تحریر درآمده اند. ما در این پژوهش، به صورت تلحیلی و توصیفی به آن بخش از این دو کتاب توجه کرده ایم که زن یا زنان در مرکز توجه قصه و حکایت واقع شده باشند. طبیعی ست که یکی از هدف های این پژوهش، جز تحلیل قصه ها و رابطه های آن ها با اخلاق زنان، نظر به مقایسه ای این دو اثر نیز بوده است.
پژوهشگران	علی محمدی (نفر اول)، الهام ترکاشوند (نفر دوم)