|
عنوان
|
مبانی نظری توجیه پرداخت دیه از بیت المال با تأکید بر قانون مجازات اسلامی 1392
|
|
نوع پژوهش
|
پایان نامه
|
|
کلیدواژه‌ها
|
بیت المال، جبران خسارت، دیه، مبانی، مسؤولیت دولت، قانون مجازات اسلامی
|
|
چکیده
|
اصل شخصی بودن مسؤولیت یکی از اصولی است که بر اساس آیات قرآن مانند آیه «لا تزر وازره وزر اخری» در فقه و حقوق پذیرفته شده است، به این معنی که هرکس بار مسؤولیت اعمال خویش را باید بر دوش کشد. طبق این اصل هر کس به دیگری ضرری وارد کند باید از عهده جبران خسارت بر آید. لکن این اصل مثل اصول دیگر استثنائاتی دارد که پرداخت دیه توسط بیت المال یکی از این موارد می باشد. برای توجیه مسؤولیت دولت در پرداخت دیه، که تقریباً بعد از انقلاب با به رسمیت شناخته شدن دیه در قوانین موضوعه، مطرح شده است، مبانی نظری مختلفی وجود دارد؛ از جمله این مبانی می توان به قاعده فقهی «لا یبطل دم امری مسلم» اشاره کرد که بر اساس آن خون مسلمان نباید هدر رود و در موارد حصری موجود در قانون مثل فرار قاتل یا مرگ او، کشته شدن شخص در اثر ازدحام جمعیت، عدم تمکن عاقله از پرداخت دیه و... باید بیت المال و به عبارتی دولت را مسؤول پرداخت دیه دانست. لکن مبانی دیگری مثل قصور دولت ها در جلوگیری از تکوین پدیده مجرمانه، مبانی هنجاری و ارزشی، حفظ کرامت انسانی و همدردی عمومی و... می تواند مکمل مبنای اصلی یعنی قاعده«لا یبطل» باشد. علاوه بر این پرداخت دیه از بیت المال یک استثنا-ست و نمی توان آن را به عنوان یک قاعده پذیرفت و باید به موارد منصوص اکتفا نمود. دولت ها با حمایت از بزه دیده اهدافی را دنبال می کنند؛ مانند کاهش رقم سیاه بزهکاری، جلوگیری از بزهکاری بزه دیده و بزه دیدگی مجدد او بهبود وضعیت بزه دیدگان و... . نهاد های اجرایی پرداخت دیه از بیت المال مثل نهاد دیه که زیر مجموعه وزارت دادگستری است و صندوق تأمین خسارت های بدنی با تمام انتقادها موجود به قوانین و تعهدات جدید نسبت به این صندوق نیز از دیگر موضوعات مورد بررسی در این جستار می باشد.
|
|
پژوهشگران
|
هادی رستمی (استاد راهنما)، محمد کرمی (دانشجو)، احمد رضوانی مفرد (استاد مشاور)
|