زهرا کلاه چی

فلزات سنگین از آلاینده های پایدار محیط زیست می باشند، که در اثر افزایش روز افزون کارخانجات و صنعتی شدن جوامع میزان انباشت این عناصر در خاک بیشتر می شود.این پژوهش با هدف بررسی وضعیت آلودگی برخی از فلزات سنگین خاک اطراف کارخانه سیمان سفید ساوه انجام شد. بدین منظور نمونه برداری از فواصل 200، 500، 1000، 1500، 2000، 2500، 3000 و 5000 متری (نقطه شاهد) از خاک سطحی اطراف کارخانه صورت گرفت. پس از نمونه برداری از خاک های اطراف کارخانه برای انجام آزمایشات به آزمایشگاه منتقل و غلظت کل، کادمیوم، مس، منگنز، نیکل، سرب، آنتیموان، ارسنیک، کروم، کبالت، مولیبدن، نقره، وانادیم و روی اندازه گیری شد. فراهمی فلزات سنگین ( کادمبوم، مس، منگنز، نیکل و سرب ) و عناصر غذایی( نیتروژن، فسفر، پتاسیم، روی و آهن) با استفاده از دستگاه های مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفتند. به طور کلی تغییرات غلظت عناصر با افزایش فاصله از کارخانه روند نامنظمی را نشان داد. دامنه تغییرات فراهم عناصر سنگین کادمیوم ، مس، منگنز، نیکل و سرب به ترتیب (1/ 0تا 14/ 0)، (55/ 0 تا 89/ 0)، (7 تا 35)، (01/ 0 تا 3/1) و ( 21/ 0 تا 83/2) میلی گرم بر کیلوگرم و همچنین میزان فراهمی عناصر غذایی آهن، روی، پتاسیم، فسفر و نیتروژن به ترتیب از، (93/2 تا 25/4)، (33/. تا 34/1)، (160 تا 430)، (8/5 تا 4/25) و (03/ 0تا 11/ 0) میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. نتایج نشان از همبستگی مثبت بالا بین عناصر مس، منگنز، نیکل و سرب بود که نشان از یکسان بودن منشاء آنها می باشد. اما عنصر کادمیوم با دیگر عناصر دارای همبستگی منفی بود. علاوه بر این همبستگی بین غلظت فراهم فلزات سنگین و همچنین غلظت کل فلزات سنگین با خصوصیات شیمیایی خاک معنی دار نشد. همچنین ارزیابی همبستگی بین عناصر غذایی ( غلظت فراهم ) نشان داد، نیتروژن و فسفر همبستگی خوب و سایر عناصر دارای همبستگی ضعیف بودند. بر اساس شاخص زمین انباشت، تمامی ایستگاه ها در طبقات غیر آلوده تا کمی آلوده، بر اساس شاخص آلودگی، کادمیوم در طبقه آلودگی شدید و بقیه فلزات در طبقه آلودگی متوسط، و بر اساس فاکتور غنی شدگی تمامی فلزات در طبقه غنی شدگی کم قرار داشتند. نتایج نشان داد کلیه عناصر ( فلزات سنگین و عناصر غذایی ) در مقایسه با استاندارد ها در محدوده بحرانی و سمی نمی باشند.