فسفر یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان در خاک می باشد که کاهش دسترسی آن برای گیاه در خاک های آهکی یکی از مشکلات اساسی می باشد. استفاده از کودها و بهسازهای آلی می تواند نقش موثری در افزایش فراهمی این عنصر داشته باشد. یکی از بهسازهای آلی که اخیرا جنبه های استفاده از آن بر دسترسی عناصر غذایی مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است، بیوچار می باشد. کرم های خاکی از جانوران مهم خاکزی می باشند که بر بازچرخ عناصر غذایی موثرند. نوع ماده آلی می تواند بر کارکرد کرم های خاکی تاثیرگذار باشد. هدف از پژوهش اخیر بررسی اثر کود گاوی و بیوچار حاصل از آن بر کارکرد کرم خاکی و برهمکنش آن ها بر اجزای فسفر آلی و معدنی و باکتری های حل کننده فسفات و فعالیت فسفاتازها بوده است. در این پژوهش از لایه 0 تا 15 سانتی-متری یک خاک کشاورزی در روستای حیدره در استان همدان نمونه برداری شد. نمونه های خاک با مقادیر 0، 1، 2 و 5 درصد کود گاوی و زغال زیستی آن (ساخته شده در دمای 450 درجه سانتی گراد) تیمار شدند. سپس به نیمی از خاک ها، 5کرم بالغ ازگونه ی آیسنیا فتیدا با وزن یکسان افزوده شد. تیمارها به مدت 1و3 ماه انکوباسیون شدند. یافته ها نشان داد که تعداد، وزن تر و خشک کرم خاکی با افزایش اندازه زغال زیستی و کود گاوی به ترتیب کاهش و افزایش می یابند. کاربرد بهسازهای کود و بیوچار آن اجزای فسفر معدنی از جمله فسفر محلول و تبادلی، فسفر پیوند یافته با آهن و آلومینیوم، فسفر پیوند یافته با کلسیم و فسفر باقی مانده و اجزای فسفر آلی از جمله فسفر آلی محلول و تبادلی، فسفر آلی پیوند یافته با آهن و آلومینیوم و فسفر آلی پیوند یافته با کلسیم و همچنین فسفر کل آلی، معدنی و فسفر کل در خاک نسبت به شاهد افزایش دادند. بهساز ها در خاک همچنین باعث افزایش میزان فسفر اولسن، پی اچ و هدایت الکتریکی در خاک نسبت به شاهد شدند. اکثر اجزای فسفر در تیمارهای دارای بیوچار بیشتر از تیمارهای دارای کود گاوی بود. بیشترین تاثیر بهسازها بر فسفر معدنی محلول و تبادلی و کمترین تاثیر آن ها بر فسفر پیوند یافته با کلسیم بود. اثر بهساز های به کار برده شده در خاک به ویژه کود گاوی باعث افزایش فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی و تعداد باکتری های حل کننده ی فسفات در خاک شد. با وجود این، بیوچار در مقادیر 2 و 5 درصد باعث کاهش فعالیت آنزیم فسفاتاز اسیدی در خاک شد. یاف
