چکیده دانش بلاغت که به طور کلی به فن زیبا سخن گفتن تعبیر می شود، مشتمل بر علوم معانی، بیان و بدیع است.از این میان علم معانی که به بررسی احوال لفظ مطابق با مقتضای حال می پردازد، مباحث متعددی را در بر می گیرد. یکی از این مباحث کلام انشایی است که به دو نوع طلبی و غیر طلبی تقسیم می شود. انشاء طلبی شامل پنج قسم امر، نهی، تمنی، ندا و استفهام است. هر کدام از اقسام فوق گاه از معنای اصلی و وضعی خود عدول کرده و به خاطر یک غرض بلاغی بر معنای دیگری دلالت دارند که از طریق سیاق و قرائن کلام می توان به آن پی برد. نتایج حاکی از آن است که هر کدام از اقسام انشاء طلبی در کتاب ارزشمند نهج البلاغه دارای اغراض مختلفی همچون ارشاد و نصیحت ، دعا ، توبیخ ، تعجب، تحقیر و غیره هستند که امر و استفهام، بیشترین و تمنی کمترین اغراض بلاغی موجود در این کتاب را به خود اختصاص داده اند. هرچند دامنه اغراض بلاغی انشاء طلبی وسیع تر از آن است که قابل احصاء باشد؛ اما با این حال پژوهش حاضر تلاش نموده تا به شیوه ای متعارف و به تبعیت از کتب معتبر بلاغی نخست اغراض موجود و معروف هر کدام از اقسام انشاء طلبی را در این کتاب ها استخراج و سپس با روش توصیفی تحلیلی برای هر کدام از این اغراض شواهد و نمونه هایی را از میان نامه ها ، حکمت ها و یکصد خطبه دوم نهج البلاغه بیان نماید، جز در موارد نادری که بعضی از این اقسام اغراضی نو و بی سابقه در کتب بلاغی دارند. تردیدی نیست که کشف این معانی ثانوی ضمن این که خواننده را با مهمترین مواضع فکری و مقاصد والای امام (ع ) آشنا می سازد از مزایای بی شمار بلاغی نهفته در آن اثر جاودانه پرده بر می دارد و افقی روشن به روی درک اعجاز بیانی و عظمت معانی نهج البلاغه گشوده می شود.
