یعقوب محمدی فر

هترا آینه‌ی تمام نمای معماری پارتی و مرکز گره خوردن فرهنگ ایرانی، بین‌النهرینی و غرب است. ساکنان هترا، باورها آداب و رسوم خود را از آشوری‌ها و بابلیان، یونانیان و رومیان و آیین ایرانیان باستان از مزداپرستی و زردشتی گرفته‌اند. این یک رسم مذهبی رایج در هترا برای بزرگان قبایل و اشراف بود که زیارتگاه‌ها و معابد را برای خدایان خاص بسازند و تقدیم آن‌ها کنند( Al-Salihi،105:1996). مردم هترا در عبادات خود جایگاه ویژه‌ای برای خدای خورشید قائل بودند. در هترا می‌بینیم که علاوه بر معبد کبیر، تمام نواحی آن متعلق به خدای خورشید است؛ به گونه‌ای که روی سکه‌های آن دوره عبارت «حضر شهر خورشید» ضرب شده است. در معبد کبیر علاوه بر خدای خورشید خدایان دیگری مانند خدای تثلیث و خدای سحر و جادو عبادت می‌شد. یکی دیگر از خدایان آشوری که در تمامی معابد حضر ستایش می‌شد، خدای نرگول است که در هر معبد تعدادی بت از این خدا یافت شده‌است. در معابد هترا علاوه بر مجسمه‌ی نرگول مجسمه‌ی الهه‌ای که در کنار او نشسته‌است، به دست آمده که گمان می‌رود از همسران یا نزدیکان نرگول باشد. در کتیبه‌های هترا به الهه‌ی لات نیز اشاره شده و تعدادی نقش‌برجسته و مجسمه از این الهه به دست آمده‌است. حضری‌ها اعتقاد زیادی به تقدس برخی حیوانات واقعی و یا خرافی داشته‌اند و آن‌ها را بر روی سنگ‌نبشته‌ها و دیوارهای معابدشان ترسیم کرده‌اند. از جمله این حیوانات می‌توان به مار، مرغابی، گاو، کژدم، شیر و سنگ اشاره کرد (سفر و مصطفی، 1376: 73). این پژوهش به دنبال این است که با مطالعه و شناخت بقایای معماری و یافته‌های باستان‌شناختی متعلق به خدایان و ادیان مختلف موضوع تعامل و تساهل مذهبی در هترا را بررسی و بیان کرد