یعقوب محمدی فر

طبقه‌بندی، گونه‌شناسی و مقایسه‌ی سفال، یکی از مهم‌ترین شیوه‌های توصیفی – تحلیلی یافته‌های فرهنگی است که در تعیین بازه‌ی زمانی محوطه‌های باستانی و ارائه‌ی گاهنگاری نسبی و نیز تعریف سنت‌ها و فرهنگ‌های سفالی، بسیار کارآمد است. در پژوهش حاضر از این روش جهت مطالعه‌ی یافته‌های سفالی حاصل از کاوش محوطه‌ی سرخ‌دم لکی استفاده شده است. محوطه‌ی سرخ‌دم لکی واقع در حاشیه‌ی شمال غربی دره‌ی کوهدشت، یکی از محوطه‌های تاریخی با شاخصه‌ی معماری سنگی است که در طی دوره‌های زمانی و فرهنگی، براساس مطالعات صورت گرفته، از عصر آهن متاخر تا دوران تاریخی مورد استفاده قرار گرفته است. یافته‌های سفالی فصل هفتم کاوش این محوطه اساس مطالعات پژوهش حاضر است که باتوجه به فرم، تکنیک ساخت و عناصر نقشی مورد طبقه‌بندی و مقایسه با نمونه‌های مشابه از محوطه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار گرفته است. براساس نتایج حاصل از مطالعات گونه‌شناختی، نمونه سفال‌های محوطه‌ی سرخ‌دم لکی بیشترین مشابهت را با نمونه‌های دوره‌ی سلوکی به دست آمده از محوطه‌های لائودیسه‌ی نهاوند، دوره‌های اولیه‌ی لایه‌ی اشکانی نوشیجان تپه، لایه‌های سلوکی – اشکانی محوطه‌ی میدان امام همدان و لایه‌های تحتانی تپه هگمتانه نشان می‌دهد. در افق شناختی دورتر، تاحدودی این نمونه‌ها با فرم‌های دوران اشکانی قابل مقایسه است که به نوعی می‌تواند بیانگر تدوام فرم‌های سفالی دوره‌ی پیشین باشد. علاوه‌بر یافته‌های سفالی، وجود سکه‌های سلوکی در بافتار باستان‌شناختی محوطه‌ی سرخ‌دم لکی، بر تحکیم تعلق این محوطه به دوره‌ی سلوکی می‌افزاید. باتوجه به کیفیت و ویژگی‌های ظاهری سفال‌های به دست آمده از سرخ‌دم لکی، این مواد از استانداردها شاخصه‌های پایدار دوره‌ی سلوکی برخوردار بوده و به نظر می‌رسد سفال‌های این محوطه تولید محلی نبوده و از مراکز بزرگ‌تر وارد منطقه شده است. ویژگی معماری سرخ‌دم لکی کاملا بومی و محلی است به همین خاطر نمی‌تواند مبنای مناسبی برای گاهنگاری محوطه باشد.