سیاره زمین به سرعت در حال تغییر بوده و بدنبال وقوع تغییرات اقلیمی، حشکسالی به یکی از پدیده‌های غالب اقلیمی تبدیل شده که زندگی و معیشت خانوارهای روستایی را تحت تأثیر قرار داده است. درک چگونگی و میزان توان پاسخ‌دهی خانوارهای روستایی به عنوان آسیب‌پذیران اصلی این پدیده اقلیمی می‌تواند منجر به کاهش پیامدهای منفی آن شود. تاب‌آوری موفق در برابر خشکسالی در همه زمینه‌ها اغلب تحت تأثیر کیفیت و میزان دسترسی به انواع سرمایه‌ها از قبیل طبیعی، فیزیکی، انسانی، مالی و اجتماعی است. در همین راستا، پژوهش حاضر به هدف تحلیل نقش سرمایه‌های معیشتی در تاب‌آوری خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی در شهرستان همدان انجام شد. برای دستیابی به این هدف، از روش توصیفی-همبستگی در قالب پارادایم کمی بهره گرفته شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی خانوارهای روستایی ّبخش مرکزی شهرستان همدان بودند که شغل اصلی آنها کشاورزی بود. حجم نمونه با محاسبه فرمول کوکران به تعداد 384 خانوار روستایی تعیین و به روش تصادفی چندمرحله‌ای نمونه‌گیری شد. ابزار اصلی جمع‌آوری داده‌های پژوهش، پرسشنامه محقق‌ساخته بود که از دو بخش اطلاعات معیشتی خانوار و رفتار تاب‌آورانه آنها در شرایط خشکسالی تشکیل شده بود. تجزیه و تحلیل داده ها نیز در محیط نرم‌افزار IBMSPSS28 انجام گرفت. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد که میانگین سرمایه‌های مالی، فیزیکی و طبیعی در میان خانوارهای مورد مطالعه به‌طور معناداری کمتر از حد متوسط است، در حالی که میانگین سرمایه‌های اجتماعی و انسانی بالاتر از حد متوسط بود. این وضعیت، ناپایداری معیشت را در میان خانوارها نمایان می‌سازد و به‌ویژه در شرایط خشکسالی، می‌تواند به بروز مشکلات جدی‌تری شود. به‌طور خاص، یافته‌ها نشان داد که سرمایه‌های معیشتی در تاب‌آوری خانوارهای روستایی تاثیر معنی‌داری داشته و 75 درصد از واریانس رفتارهای تاب‌آورانه خانوارها به وسیله سرمایه‌های معیشتی شامل سرمایه‌های مالی، انسانی، طبیعی، فیزیکی و اجتماعی تبیین می‌شود. در این میان، سرمایه انسانی به تنهایی 12 درصد از واریانس را تبیین کرده و مهمترین پیش‌بینی‌کننده رفتار تاب‌آورانه در بین خانوارهای روستایی بود. با توجه به ناپایداری سرمایه‌های معیشتی و درآمد اندک خانوارها، توجه به بهبود وضعیت مالی و فیزیکی می‌تواند به افزایش تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری این خانوارها کمک کند. در نهایت، نتایج این پژوهش می‌تواند مبنایی برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان توسعه روستایی در جهت تقویت تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری خانوارهای روستایی در برابر چالش‌های اقلیمی و محیطی مورد استفاده قرار گیرد. لذا پیشنهاد می‌شود که در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای، توجه ویژه‌ای به بهبود وضعیت دانش و آگاهی، مالی و فیزیکی خانوارها و بهره‌برداری از ظرفیت‌های اجتماعی و انسانی موجود در جوامع روستایی صورت گیرد.
