یاسر محمدی

تنوع، حالتی دفاعی برای مقابله با مخاطرات احتمالی و عدم اطمینان محسوب می شود. هر اندازه سیستمی متنوع تر باشد، توانایی بالاتری در کاهش اختلالات خارجی و داخلی خواهد داشت و شرایطی را فراهم خواهد نمود که پایداری، پویایی و ثبات سیستم را در طول زمان و در مکان های مختلف نه تنها در مقابل تنش های درونی که در برابر تنش های خارجی سیستم نیز حفظ خواهد نمود. تنوع درآمدی نیز حاصل تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی است که میزان درآمد خانوار را به نحوی تثبیت می کند که در طول زمان آسیب پذیری خانوار را در مقابل بحران های احتمالی کاهش می دهد. به همین منظور، این پژوهش با هدف بررسی نقش متنوع سازی درآمد در کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی شهرستان بهار نسبت به کرونا انجام شد. برای محاسبه تنوع درآمدی، از دو شاخص تنوع سیمپسون (SID) و معکوس هرفیندال (IHI) و برای محاسبه آسیب پذیری از اختلاف دو مولفه در معرض بیماری و حساسیت به بیماری با ظرفیت سازگاری استفاده شد. این مطالعه از نظر هدف، کاربردی، به لحاظ روش گردآوری داده ها، پیمایشی و از منظر روش تحلیل داده ها، از نوع تحقیقات توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی خانوارهای روستایی شهرستان بهار بودند که 170 خانوار به عنوان حجم نمونه از طریق فرمول کوکران تعیین شدند. لازم به ذکر است که روستاها از طریق نمونه گیری خوشه ای و سرپرستان خانوار روستایی از طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه بود که روایی آن توسط متخصصان و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. پس از گردآوری داده ها، به منظور تجزیه و تحلیل از شاخص های آمار توصیفی (جدول توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه) استفاده و کلیه تحلیل ها در محیط نرم افزار SPSS نسخه 26 انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد 1/27 درصد از خانوار روستایی شهرستان بهار فاقد تنوع درآمدی و حدود 9/72 درصد دارای تنوع درآمدی بودند. هر چند اکثریت دارای تنوع درآمدی نسبتاً پائینی بودند. عوامل مختلفی نیز بر متنوع سازی درآمد خانوار روستایی موثر بودند که مهمترین آنها نوع شغل اصلی، تعداد اعضای خانواده، متوسط سطح تحصیلات خانوار، مالکیت اراضی زراعی آبی و اعتقاد به پرریسک بودن کشاورزی بودند. همچنین نتایج حاکی از آن بود که بین متنوع سازی