یاسر محمدی

معیشت مردم روستایی به استفاده از زمین و بهره­برداری از منابع طبیعی و جنگل وابسته است. بنابراین فعالیت­های آن ها می­تواند اثرات معنی­داری بر این منابع داشته باشد. میزان این اثرات و تغییرات سطح جنگل از میزان توسعه یافتگی روستاها تأثیر می­پذیرد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی ارتباط بین درجه توسعه­یافتگی روستاهای جنگلی با میزان تخریب جنگل در منطقه ارسباران (شمال استان آذربایجان شرقی) می­باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و برای جمع آوری داده­های تحقیق از شیوه کتابخانه­ای استفاده شده است. داده­ها در دو بخش تعیین درجه توسعه­یافتگی روستاها و تهیه نقشه های کاربری و تغییرات سطح جنگل، جمع­آوری و تحلیل شدند. ابتدا، روستاهای موردمطالعه ازلحاظ درجه توسعه­یافتگی با استفاده از شاخص­های اقتصادی اجتماعی، آموزشی بهداشتی و زیرساختی در پنج طبقه توسعه­یافتگی با ضریب ناموزون موریس تقسیم­بندی شدند. در مرحله بعد، به منظور بررسی میزان تغییرات سطح جنگل از تصاویر سنجنده­های مختلف ماهواره لندست استفاده شد. ضریب همبستگی بین میزان تخریب جنگل هر روستا با متغیرهایی مثل شاخص توسعه روستا، هزینه فرصت، ارتفاع از سطح دریا و میزان جمعیت محاسبه شد. نتایج نشان داد که از 15 روستا، پنج روستا، جزء روستاهای توسعه یافته و یک روستا جزء روستاهای محروم طبقه ­بندی شدند. بررسی تغییرات سطح جنگل نشان داد که بیشترین افزایش تغییرات در دوره 86-96 مربوط به روستاهای ارزین، کلاله علیا، خریل و ابراهیم بیگلو به ترتیب برابر با 58/74، 41/56 و 55/55 و 51/48 هکتار است. بر اساس نتایج، میانگین تغییرات دوره 77-86، 08/6- هکتار و میانگین تغییرات دوره 86-96، 50/32- هکتار بوده است. بر اساس نتایج، بین تغییرات دوره اول و دوره دوم با اطمینان 99 درصد اختلاف معنی­داری وجود دارد. ضریب همبستگی نشان داد که شاخص توسعه روستا و تعداد جمعیت هر روستا با میزان تخریب جنگل همبستگی ضعیف و مستقیمی دارد. در مقابل، هزینه فرصت در هر روستا و ارتفاع از سطح دریا با میزان تخریب جنگل در هر روستا همبستگی ضعیف و معکوسی دارد.