یداله هنری لطیف پور

چکیده: نهج البلاغه میراثی ماندگار در اندیشه ی سیاسی شیعه به شمار می آید، که در برگیرنده ی آراء و اندیشه های امام علی(ع) می باشد. در این کتاب می توان نقطه نظرات و راهکارهایی را که امام در خصوص سیاست و حکمرانی اِعمال نموده اند را مشاهده نمود. این ساز و کارها ریشه در نوع نگاه حضرت به انسان و جهان هستی دارد. از منظر امام انسان موجودی مختار و آزاد خلق شده، که به وسیله ی سیاست در مسیر کمال و سعادت قرار می گیرد. با توجه به این نگرش، انسان هنگامی که در جایگاه قدرت قرار می گیرد، بیشتر در معرض فساد و لغزش واقع می شود. از این رو امام علی(ع) با ارائه ی سازو کارهایی قدرت سیاسی را تحدید و مورد کنترل و نظارت قرار می دهند. حضرت از دو روش به این امر مبادرت می نمایند: 1- ساز و کارهای درونی کنترل قدرت که شامل: تقوا، عدالت، فقاهت و امانت دانستن قدرت می باشد.2- ساز و کارهای بیرونی کنترل قدرت که عبارتند از: تقسیم قدرت و ایجاد صنوف متخصص، ایجاد رویه های نظارتی توسط عموم مردم و استفاده از تقسمات جغرافیایی. با نگاهی به جریان تحولات رخ داده در اندیشه ی سیاسی، می توان شکوفایی تدریجی اندیشه را مشاهده نمود. راهکارهای ارائه شده در هر برهه از تاریخ نیز مؤید این نکته می باشد. با توجه به اتفاقات به وجود آمده بعد از رنسانس، تاریخ و محل ارائه ی نظریات کنترل و تحدید قدرت سیاسی به صورت مدون به دوران مدرن غرب بر می گردد. در این دوران با تغییرات به وجود آمده در نوع نگرش به انسان و جهان هستی، ساز و کارهای ارائه شده توسط اندیشمندان علوم سیاسی نیز دچار دگرگونگی شده و با تغییرات بنیادین مواجه شد. این تغییر روند باعث شد نحوه ی نگرش به میراث نیز تحولاتی را تجربه نماید. بدین منظور میراث مورد بازخوانی قرار گرفته و نکته های مفید آن مورد استفاده قرار گرفت. از نکات ضروری قابل بیان ارائه ی ساز و کارهای مؤثر و بر گرفته از فرهنگ و رسوم مردم در سرزمینها می باشد. با توجه به خاستگاه ساز و کارهای ارائه شده در غرب عدم مطابقت این راهکارها با دستورالعملهای سیاسی شیعه مشخص می باشد. بدین جهت لازم است این راهکارها ابتدا از میراث اقباس شده و آنهایی را که از قابلیت انطباق با روشهای نوین سیاسی برخوردار می باشند مجدد مورد بررسی قرار داد. در این پژوهش سعی شده است با نگاهی به آراء امام علی(ع) درکتاب نهج البلاغه ساز و کارهای مد نظر حض