نوع نگرش به جهان هستی و عوالم وجودی پاسخ به پرسش اساسی چگونه باید زیست؟ را روشن کرده و در نتیجه سازنده نظام اخلاقی و تبیین چگونگی بایدها و نبایدهای فردی و اجتماعی است. در اندیشه کلامی سید مرتضی درباره مبانی جهانشناخی اخلاق با صرفنظر از تعریف وجود و اقسام آن از جهات مختلف که تأثیر چندانی در اخلاق با توجه به نظرات پراکنده و مختصر سید مرتضی ندارند، نگاه سید مرتضی به عوالم و اصول حاکم بر هستی که در مباحث اخلاقی تأثیرگذارند تشریح شده است که نتیجه آن وجود عوالم پیش از دنیا، عالم دنیا و عوالم پس از دنیا در اندیشه سید مرتضی است. انگیزش اخلاقی با توجه به اعتقاد به عوالم پسینی دنیا و وجود ثواب و عقاب اخروی، معناداری اخلاق با توجه به انکار عالم ذر پیش از دنیا و توجیه چرایی زیست اخلاقی در اثر اعتقاد به ناظمی مدبر و صاحب قوانین در دنیا از مهمترین نتایجی است که بر اساس مبانی جهانشناسانه در اندیشه کلامی سید مرتضی به اثبات میرسد.
