فرآیند تثبیت/جامدسازی پایه سیمانی از متداول ترین روش های جلوگیری از انتقال آلودگی در خاک های حاوی آلاینده فلز سنگین است. پس از فرآیند تثبیت/جامدسازی، روش های مختلف عمل آوری و تاثیر آن ها بر عملکرد نمونه ها حائز اهمیت است. هدف این تحقیق تعیین مکانیزم های کنترل کننده در تثبیت/جامدسازی پایه سیمانی در شرایط عمل آوری سیستم باز (قرارگیری در معرض رطوبت) و شرایط عمل آوری سیستم بسته (عدم قرارگیری در معرض رطوبت) است. برای این منظور نمونه های بنتونیت در غلظت cmol/kg-soil 100 فلز سنگین در آزمایشگاه آلوده شده و سپس با 15% وزنی سیمان در چهار درصد رطوبت متفاوت مورد تثبیت/جامدسازی قرار گرفته اند. نمونه ها در دو شرایط متفاوت، سیستم باز و سیستم بسته، عمل آوری شده اند. سپس مکانیزم نگهداری آلاینده در دو سری نمونه فوق با استفاده از یک مجموعه آزمایشات pH و آبشویی آلودگی (TCLP) مورد مطالعه آزمایشگاهی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در دو سیستم عمل آوری در فرآیند تثبیت/جامدسازی، مکانیزم نگهداری آلاینده از طریق تثبیت (رسوب آلاینده) عملکرد نسبتاً یکسانی داشته است. احراز محدودیت های استاندارد EPA در نمونه های عمل آوری شده در سیستم بسته را می توان به پیشرفت بهتر واکنش های پوزولانی و تشکیل کریستال های CSH و محبوس شدن آلاینده فلز سنگین برای نمونه های عمل آوری شده در سیستم بسته نسبت داد.