در محدوده سایت مسجد جامع همدان، وقوع ترک خوردگی در دیوارهای نگهدارنده در محدوده داخلی گنبد مسجد گزارش شده است. همچنین در محدوده دیوارهای ضلع غربی مسجد، جابجائی نسبی، ترک و شکم دادگی دیوار قابل مشاهده است. با توجه به اهمیت تاریخی مسجد جامع همدان، ارزیابی و تعیین علت وقوع ترک خوردگی ها و تغییر شکل های فوق از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به استناد بررسی های صورت گرفته با وجود اهمیت سازه مسجد جامع، هیچگونه مطالعه ژئوتکنیکی در محدوده سایت مسجد جامع همدان صورت نگرفته است. این در حالی است که لازمه هرگونه بهسازی و یا مقاوم سازی در محدوده سایت مسجد جامع، استفاده و استناد به داده های ژئوتکنیکی خاک و پارامترهای ظرفیت باربری آن است. همچنین این سوال اساسی وجود دارد که خاک واقع در ترازهای زیرین محدوده قرارگیری گنبد مسجد جامع به چه میزان در ترک های ایجاد شده در سازه گنبد موثر است؟ آیا ترک های ایجاد شده در سازه گنبد ناشی از نشست های نسبی خاک می باشد و یا عمدتاً ناشی از مشخصات فنی سازه گنبد است؟ بر این اساس انجام طرح پژوهشی فوق با هدف تعیین علت وقوع ترک خوردگی در دیوارهای نگهدارنده در محدوده داخلی گنبد مسجد جامع همدان انجام شده است. نتایج اخذ شده حاکی از آن است که در ناحیه غربی سایت مسجد جامع و خصوصاً درناحیه مرکزی رواق غربی و شبستان غربی، لایه های ماسه ای با دانسیته کم وجود دارد. وجود خاک ماسه ای بد دانه بندی شده و بالا بودن سطح سفره، شرایط شستگی خاک را در نوسانات سطح سفره فراهم می کند. بر این اساس به نظر می رسد یکی از دلایل عمده در ایجاد تغییر شکل های صورت گرفته در سازه مسجد و گنبد آن، ناشی از نوع خاک، دانه بندی و دانسیته کم خاک در ترازهای مختلف محدوده در برگیرنده سازه گنبد بوده است. از سوی دیگر در سال های قبل به علت کاهش بارندگی، سطح سفره آب زیرزمینی پایین تر رفته است. کاهش سطح سفره آب زیرزمینی معادل افزایش تنش موثر بر خاک است که این موضوع نیز در وقوع نشست (حتی تحت بارگذاری ثابت) موثر است. از سوی دیگر نتایج آزمایشات ژئوفیزیک نیز بیانگر وجود سه آنومالی اصلی خصوصاً در ناحیه غربی سایت مسجد جامع می باشد. این آنومالی ها در زیر سازه گنبد و حدود دیواره ضلع غربی مسجد از گسترش بیشتری برخوردار است. از آنجا که به نظر می رسد علت اصلی ترک های ایجاد شده در سازه گنبد ناشی از تغییرشکل های صورت گر
