وحیدرضا اوحدی

آلودگی خاک به مواد آلی و سمی، یک مشکل شایع زیست محیطی است. گزارش ها حاکی از آن است که مجموع سایت های آلوده شده به این مواد در کشورهای آمریکا, کانادا و انگلستان به ترتیب برابر 294000، 30000 و 511 مورد بوده است. در این میان آلاینده های آلی یکی از مهم ترین آلاینده های محیط زیست هستند که نشت این آلاینده ها علاوه بر تأثیرهای مخرب زیست محیطی مانند آلودگی آب های زیرزمینی و آب دریاها، باعث تغییراتی در خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاک می شود. مواد آلی علاوه بر این که به صورت شیرابه از زباله های صنعتی وارد محیط زیست می شوند می توانند از طریق فعالیت-هایی همچون تولید یا در هنگام ذخیره سازی، حمل ونقل، توزیع و ریختن تصادفی نیز باعث آلودگی محیط زیست شوند. خاک هایی که در طبقه بندی CH و CL قرار می گیرند همچون بنتونیت و کائولینیت به منظور جلوگیری از نفوذ آلاینده به آب-های زیرزمینی، به صورت گسترده ای به عنوان لاینر مورد استفاده قرار می گیرند، از این رو بررسی رفتار این نوع خاک ها در برابر آلاینده امری مهم و ضروری است. رفتار سیستم خاک-سیال حفره ای متأثر از انرژی های بین ذره ای و ضخامت لایه دوگانه است و طبیعت مایع منفذی بر این دو اثرگذار است. مطابق معادله ضخامت لایه دوگانه تغییر در ثابت دی الکتریک و غلظت کاتیون های مایع منفذی، تغییرات ضخامت لایه دوگانه را کنترل می کند. ماده آلی موجب تغییر در ثابت دی الکتریک مایع منفذی می شود. هنگامی که مایع منفذی با مایعات آلی جایگزین می شود، به علت تفاوت ثابت دی الکتریک ماده آلی با آب منفذی، باعث تغییرات قابل توجه در خصوصیات خاک رس می شود. به طورکلی، چنین تغییراتی به عنوان یک تابع از ثابت دی-الکتریک مایع منفذی و تغییر در ساختار خاک مربوطه گزارش می شود. سازوکار این تغییرات در ساختار خاک هنوز به طور کامل درک نشده است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر ثابت دی الکتریک آلاینده های آلی بر خصوصیات ریزساختاری و ژئوتکنیکی خاک های رسی است. در بخش اول این پژوهش، تأثیر تغییر ثابت دی الکتریک مایع منفذی حاوی درصدهای حجمی 0، 10، 20، 30، 40، 50، 70 و 100 درصد ایزوپروپیل الکل بر بنتونیت و کائولینیت در آزمایش های ریزساختاری و ژئوتکنیکی بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که با کاهش ثابت دی الکتریک ناشی از افزایش غلظت ماده آلی، ساختار ذرات به سمت مجتمع شدن تمایل یافته اند. تغی