وحیدرضا اوحدی

تعیین دقیق ظرفیت تبادل کاتیونی رس های کربناتی در مباحث انتقال آلودگی اهمیت زیادی دارد. اما انحلال کلسیت مشکلات زیادی برای تعیین CEC در این خا ک ها ایجاد کرده است. همچنین انتخاب وزن بهینه و مناسب خاک برای تعیین CEC مشکل رایج در تحقیقات است. در این مقاله به منظور جلوگیری از اثر انحلال کلسیت بر مقادیر CEC و کاتیون های تبادلی، روش BaCl2(calcite) استفاده شده است. هدف این مقاله بررسی اهمیت نسبت الکترولیت به خاک برای تعیین دقیق CEC و کاتیون های تبادلی رس های حاوی کربنات است. بدین منظور مطالعات بر روی خاک های کائولینیت و بنتونیت با سه نسبت محلول به جامد مختلف انجام شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در شرایطی که نسبت کاتیون Ba2+ جذب شده به غلظت اولیه آن، در محدوده %5 الی %40 باشد، خطای آنالیز و رقابت تبادلی به حداقل می رسد. با این وجود، مقادیر CEC با کاهش نسبت الکترولیت به جامد کاهش یافته است. به طوریکه برای g3/0 نمونه بنتونیت CEC از 8/60 به 4/44 برای نمونه g7/0 کاهش یافته است. بررسی دلیل کاهش CEC مشخص کرد که، مدت زمان واکنش h2، پیشنهاد شده در روش BaCl2(calcite)، برای تبادل کامل سایت های تبادلی وزن های زیاد خاک کافی نیست. دلیل این موضوع بزرگ بودن سطح ویژه این خاک ها است. در ادامه با استفاده از نتایج تحقیقات، تخمین اولیه از وزن مناسب خاک های مارن جنوب و مارن تبریز زده شد و مقادیر CEC این -خاک ها تعیین شد. در انتها با استفاده از مدل CSF دقت نتایج CEC بدست آمده با نسبت های محلول به جامد متفاوت مورد ارزیابی قرار گرفت.