وحیدرضا اوحدی

با گسترش روزافزون جمعیت و توسعه صنعتی، تولید زباله یکی از جدی ترین مشکلات زیست محیطی جدید به حساب می آید. آلاینده های مختلف به خاک نفوذ کرده و تهدیدی برای سلامت انسان ها به شمار می آیند. دفن مهندسی زباله و رفع آلودگی از سایت های آلوده از جمله اقداماتی است که خطرات حاصل از حضور آلاینده های مختلف را کاهش می دهد. خاک های رسی به علت ویژگی های خاص از جمله نفوذپذیری بسیار کم، سطح مخصوص قابل توجه و قابلیت اندرکنش با آلاینده ها به طور گسترده در مراکز دفن زباله مورد استفاده قرار می گیرند. در مراکز دفن زباله، خاک دائماً در معرض آلودگی های مختلف قرار می گیرد. خصوصیات ژئوتکنیکی و ژئوتکنیک زیست محیطی رس ها به شدت به مشخصات آب حفره ای آن ها وابسته است، بنابراین خواص خمیری رس ها نیز تحت تأثیر آلودگی تغییر می کند. نتایج نشان می دهند که نوع و غلظت کاتیون آب حفره ای و همچنین دما، pH و ثابت دی الکتریک آن، از جمله عوامل موثر بر تغییر خصوصیات خمیری خاک های رسی به حساب می آیند. به طورکلی از منظر مهندسی ژئوتکنیک، طبقه بندی به عنوان ابزاری در ارزیابی اولیه یک خاک تلقی می شود. عموماً نوع طبقه بندی یک خاک بر اساس آزمایش های دانه بندی و حدود اتربرگ تعیین می شود. در خاک های ریزدانه، حدود خمیری، شامل حد روانی و دامنه خمیری تعیین کننده نوع خاک است. با توجه به تغییرات به وجود آمده در حدود اتربرگ ناشی از تغییرات سیال حفره ای، این مطلب که طبقه بندی رس نیز تغییر کند دور از انتظار نخواهد بود. با وجود تحقیقات متعددی که در زمینه اثرات خصوصیات سیال حفره ای بر رفتار خمیری خاک های رسی انجام شده است، در خصوص تأثیر آلاینده ها بر تغییر طبقه بندی خاک تحقیقات محدودی صورت گرفته است. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش، مطالعه تأثیر آلاینده های فلز قلیایی و فلز سنگین بر تغییر طبقه بندی خاک های رسی می باشد. برای دستیابی به هدف فوق، خاک های رسی کائولینیت و بنتونیت در معرض محلول هایی با غلظت های مختلف آلاینده های فلز سنگین مس (Cu) و روی (Zn) و فلزات قلیایی سدیم (Na) و کلسیم (Ca) قرار گرفتند. پس از حصول اطمینان از اندرکنش بین آلاینده ها و خاک رس، مخلوط الکترولیت- خاک در گرم خانه قرار داده شد تا خاک کاملاً خشک شود. آزمایش های حدود خمیری، هیدرومتری، pH و XRD بر روی نمونه های آلوده انجام پذیرفت و در ادامه نتایج اخذ شده از آ