وحیدرضا اوحدی

در مهندسی ژئوتکنیک زیست محیطی یکی از روش های متداول در رفع انواع آلودگی از خاک استفاده از الکتروسینتیک است. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که کانی های کربناتی نگهدارنده های خوب یون های فلزی سنگین و فسفات هستند؛ و در نتیجه زیاد شدن درصد کربنات در خاک نه تنها باعث رسوب یون های فلزی و مانع انتقال آن ها می شود بلکه تشکیل کربنات های فلزی نیز باعث کاهش نرخ انتقال آلاینده های فلزی در طی فرایند الکتروسینتیک خواهد شد. از سوی دیگر، عوامل کی لیت ساز یکی از مؤثرترین موادی هستند که به منظور شدت بخشی استخراج فلزات سنگین از خاک های آلوده می توان از آنها به عنوان محلول شستشوی خاک در فرایند الکتروسینتیک استفاده نمود. در تحقیقات صورت گرفته در خصوص رفع آلودگی به روش الکتروسینتیک، فقدان یک مطالعه جامع در زمینه مقایسه تغییرات بازدهی روش الکتروسینتیک در رفع آلودگی از خاک های رسی کربنات دار و بدون کربنات در حضورEDTA کاملاً مشهود است. در این راستا هدف اصلی این پژوهش مطالعه تأثیر EDTA در روش الکتروسینتیک برای رفع آلودگی فلز سنگین از خاک کائولینیت کربنات زدائی شده می باشد. به همین منظور، آزمایش های الکتروسینتیک شدت بخشی شده با اضافه کردن محلول 0.1 مولار EDTA به مخزن آند و 0.2 مولار NaOH به مخزن کاتد، با مقادیر مختلف فلزسنگین و درصدهای مختلف کربنات زدایی انجام شد. نمونه سازی در آزمایش ها به صورت ساخت سوسپانسیون و سپس کاهش رطوبت نمونه ها انجام شد تا از همگنی نمونه ها اطمینان حاصل شود. ولتاژ اعمال شده به دوسر نمونه در طول آزمایش ثابت و برابر 15 ولت بوده است و سلول اصلی دستگاه برای قراردادن نمونه خاک در آن، به شکل استوانه به قطر داخلی 72 میلیمتر و به طول 145 میلیمتر از جنس پلکسی گلاس انتخاب شده است. نتایج آزمایش ها، افزایش بازده فرایند الکتروسینتیک در اثر کربنات زدایی را در درصدهای مختلف آلاینده فلز سنگین نشان می دهند. به عنوان مثال کاهش 4 درصدی کربنات طبیعی در نمونه های کائولینیت شامل 5 سانتی-مول بر کیلوگرم- خاک آلاینده سرب، سبب افزایش بازده از 30.5 به 53.4 درصد شده که نشان دهنده افزایش 75 درصدی در بازده رفع آلودگی می باشد. همچنین تأثیر شدت بخشی آزمایش الکتروسینتیک در رفع آلودگی با EDTA نسبت به آزمایش های بدون شدت بخشی بیشتر بوده، به طوری که کاهش 4 درصدی کربنات و شدت بخشی با EDTA در نمونه های کا