هدف این پژوهش شناسایی مهمترین صفات موثر بر عملکرد دانه و تعیین روابط بین 30 صفت مختلف فنولوژیکی، مورفوفیزیولوژیکی و ریشه ای با تغییرات عملکرد دانه در ده ژنوتیپ آجیلوپس تائوچی و دو رقم گندم نان بود. در راستای هدف فوق، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 1393 اجرا گردید. تجزیه رگرسیون مرحلهای نشان داد که مهمترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد دانه به ترتیب شامل کارآیی مصرف آب، وزن پدانکل، میزان آب از دست رفته برگ، ارتفاع گیاه و طول ریشه اصلی بودند که در مجموع 99/90 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. به منظور تعیین اثرات مستقیم و غیرمستقیم صفات و جهت اطلاع از روابط بین آنها از تجزیه علیت استفاده گردید. نتایج تجزیه علیت نشان داد که صفت کارآیی مصرف آب و بعد از آن صفت ارتفاع گیاه دارای بیشترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه بودند. همچنین صفات ارتفاع گیاه و وزن پدانکل هر دو از طریق کارآیی مصرف آب دارای بیشترین اثر غیرمستقیم و مثبت بر عملکرد دانه بودند.
