سیدداود محمدی کهنگی

امروزه اهمیت منابع آب و به ویژه منابع آب زیرزمینی بر کسی پوشیده نیست. علاوه بر افزایش رشد جمعیت و نیاز به غذای بیشتر که موجب افزایش تقاضا برای استخراج آب زیرزمینی بیشتر می گردد، تغییرات اقلیمی و شرایط زمین شناسی نیز می تواند در کمیت و کیفیت این منابع موثر باشد. تغییرات کمّی و کیفی آب های زیرزمینی دو عامل اصلی در مدیریت بهینه این منابع است. بررسی آسیب پذیری منابع آب زیرزمینی یکی از مولفه های بسیار تاثیرگذار در مدیریت پایدار این منابع است. در بحث ارزیابی آلودگی آب زیرزمینی، بررسی آسیب پذیری ذاتی، یکی از روش های موفق برای ارزیابی های مدیریتی است تا استعداد آبخوان به آلوده شدن برای برنامه ریزان مشخص گردد. در سه دهه اخیر روش های متعددی برای ارزیابی آسیب پذیری ذاتی ارایه شده است که یکی از این روش ها که بسیار مورد توجه است روش دراستیک می باشد. در این بررسی با استفاده از روش های دراستیک، دراستیک فازی، سلسله مراتبی (AHP) و سلسله مراتبی فازی (FAHP) آسیب پذیری آبخوان صحنه در محدوده مطالعاتی صحنه در شرق استان کرمانشاه ارزیابی گردید. برای این منظور از 7 لایه اطلاعاتی عمق آب زیرزمینی، تغذیه آبخوان، جنس آبخوان، نوع خاک، توپوگرافی، اثرات محیط وادوز و هدایت هیدرولیکی استفاده گردید. لایه ها در نرم افزار GIS تلفیق و نهایتاً نقشه نهایی آسیب پذیری آبخوان به دست آمد. نتایج به دست آمده نشان داد که شاخص نهایی دراستیک استاندارد برای آبخوان صحنه بین 95تا178 قرار گرفت. بر اساس طبقه بندی به کار رفته، این نقشه به 5 رده یعنی رده های آسیب پذیری خیلی کم (112-95)، آسیب پذیری کم (126-112)، متوسط (139-126)، زیاد (154-139) و آسیب پذیری خیلی زیاد (178-154) تقسیم گردید. علاوه بر این با استفاده از روش تصمیم گیری AHP و FAHPنقشه آسیب پذیری آبخوان تهیه گردید. براساس نتایج به دست آمده برای اعتبار سنجی مدل های به کار رفته با استفاده از داده های نیترات در آبخوان صحنه، چهار روش مختلف به کار رفته در محاسبه میزان همبستگی بدین شرح است: دراستیک عمومی 74 درصد، دراستیک فازی 66 درصد، تحلیل سلسله مراتبی 67 درصد و تحلیل سلسله مراتبی فازی 65 درصد. در این راستا، مقادیر بالاتر از 70 درصد خوب قلمداد شده و مقادیر 60 تا70 درصد نیز قابل پذیرش می باشد.