سهیلا میرزائی

یکی از اهداف مهم نانوفناوری توسعه ی روش های ایمن، سازگار با محیط زیست و کم هزینه برای تولید نانوذرات است. تولید زیستی نانوذرات با استفاده از قارچ ها، باکتری ها، مخمرها و گیاهان از جمله روش های سبز به شمار می رود و قارچ ها به علت ترشح مقادیر زیاد آنزیم و پروسه های پایین دست آسان تر گزینه های مناسبی برای این امر می باشند. هدف از این مطالعه تولید و بررسی شرایط مختلف برای تولید خارج سلولی نانوذرات نقره با استفاده از قارچ های Aspergillus flavus و Fusarium oxysporum و همچنین مطالعه برخی فاکتورهای مؤثر در این بیوسنتز بود. برای این منظور 20 جدایه از قارچ A. flavus و 15 جدایه از قارچ F. oxysporum مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تولید نانوذرات نقره در مخلوط واکنش، بررسی بیشتر با روش های اسپکتروفتومتر UV-Vis، XRD، FTIR و TEM انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که عصاره ی سلولی قارچ های ذکر شده در غلظت 3-10 مولار نیترات نقره قادر به تولید نانوذرات نقره به صورت برون سلولی بودند. ایجاد تغییر رنگ در مخلوط واکنش از بی رنگ به قهوه ای اولین نشانه مبنی بر تشکیل نانوذرات نقره است که ناشی از ارتعاشات پلاسمون سطحی می باشد. این امر نشان داد که ترشح برخی پروتئین ها و آنزیم ها توسط قارچ سبب احیای یون های نقره در خارج از سلول قارچی می شود. داده های اسپکتروفتومتر وجود پیک در 420 نانومتر را نشان داد که مختص نانوذرات نقره است. هرچند تغییر رنگ در تمام جدایه های مورد بررسی صورت نپذیرفت، اما در اکثر آن ها تغییر رنگ ملاحظه گردید. پس از تکرار آزمایشها در نهایت یک جدایه از هر قارچ انتخاب شد و بررسی های بعدی روی آن انجام گرفت. طیف به دست آمده از پراش اشعه ی ایکس ماهیت کریستالی نانوذرات تولید شده را نشان داد. پیک حاصل از این بررسی در نمونه ی A. flavus مشهودتر بود. آنالیز FTIR حضور پروتئین ها را به عنوان عامل پایدارکننده که نانوذرات نقره را احاطه می کنند اثبات کرد. بررسی شکل و اندازه ی نانوذرات با استفاده از TEM صورت پذیرفت. میکروگراف ها به خوبی نشان دادند که نانوذرات نقره ی تولید شده به شکل کروی و به صورت پراکنده بودند. نانوذرات تولید شده توسط قارچ A. flavus در ابعاد کمتر از 50 نانومتر بودند که اکثر آن ها در محدوده ی 13 تا 36 نانومتر بودند. پایداری نانوذرات تولید شده امر بسیار مهمی در تولید زیستی نانوذرات