1404/06/18
سیدمهدی مسبوق

سیدمهدی مسبوق

مرتبه علمی: استاد
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: 57140795100
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی: دانشگاه بوعلی سینا
تلفن: 38292618

مشخصات پژوهش

عنوان
بازنمایی گونه های وام گیری در ترجمه ابن عربشاه از مرزبان نامه
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها
ادبیات عربی، ادبیات فارسی، ابن عربشاه، سعد الدین وراوینی، ترجمه، وام گیری.
سال 1403
مجله پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
شناسه DOI
پژوهشگران سیدمهدی مسبوق ، سولماز غفاری

چکیده

ترجمه با وجود اینکه فرآیندی یک‌سویه است اما نوعی جدال دائمی با زبانی دیگر و مقاومت دو نیروی زبانی برابر یکدیگر است که هر کدام ساختار و ویژگی‌های زبانشناختی خاص خود را دارد. در طی این فرآیند، مترجم همواره می‌‌کوشد متنی را دوباره سامان‌دهی کند تا تمامیتی اندام‌وار یابد. ترجمه در ادوار مختلف به شیوه‌ها و رویکردهای مختلفی به منصّه ظهور نشسته است. ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی میان ادبیات و فرهنگ عربی و فارسی سبب پدیدار شدن متون ترجمه‌ای پرشماری از عربی به فارسی و بالعکس گشته ‌است که زمینه مناسبی را برای پژوهش فراهم می‌کند. حوزه ترجمه میان این دو زبان از دیرباز تاکنون از رونق به‌سزایی برخوردار بوده -است. ترجمۀ متون ادبی همچون مرزبان‌نامه، یکی از پویاترین جریان‌های ادبی در دوران کهن بوده است. آثار پرشماری در گونه‌های مختلف از عربی به فارسی و بالعکس ترجمه شده‌اند و از این رهگذر کتاب‌های مختلفی پدید آمده‌اند که از جهت ادبی سبک‌ساز و تأثیر‌گذار بوده‌اند. از سوی دیگر ارتباط تنگاتنگ میان زبان و ادبیات فارسی و عربی باعث دادوستدهای پرشماری بین این دو زبان شده که ترجمۀ کتاب «مرزبان‌نامه» سعدالدین وراوینی توسط ابن‌عربشاه در سدۀ نهم از جمله آن‌ها است. پژوهش پیش‌رو با روش توصیفی تحلیلی و با هدف ارزیابی ترجمۀ ابن عربشاه در میزان بهره‌گیری از وام‌واژه‌های فارسی سامان یافته است. برآیند پژوهش نشان داد ابن‌عربشاه در ترجمه خود به کاربست وام‌واژه‌های فارسی اهتمام خاصی ورزیده و این وام‌واژه‌ها باعث غرابت ترجمه او نشده است، اما با توجه به ساختار متفاوت دو زبان فارسی و عربی، وام‌گیری‌هایی که در سطح اصطلاحات و امثال داشته نه تنها از خوانایی متن او کاسته بلکه خواننده عرب‌زبان را در فهم معنا نیز دچار مشکل نموده است.