نظر به اینکه شمار قابل توجهی از کنایات، حاوی مضامین و پشتوانههای فرهنگی میباشد؛ بازآفرینی و معادلیابی آن در زبان مقصد از چالشهای پیشروی مترجمان است. نظریهپردازان ترجمه، شیوههای مختلفی برای رویارویی با این قبیل چالشها معرفی کردهاند. پیتر نیومارک (1988) یکی از این صاحبنظران است که با ارائۀ تقسیمبندی پنجگانه از مفاهیم فرهنگی برای بازگردانی آن، راهبردهایی را پیشنهاد داده است. پژوهش پیشرو که با هدف شناسایی چالشهای پیشروی مترجمان نهجالبلاغه در معادلیابی یکی از مفاهیم و مقولات فرهنگبنیاد نهجالبلاغه سامان یافته است، کوشیده با روش توصیفیتحلیلی و رویکرد انتقادی، معنای صحیح تعبیر کنایی «حائک بن حائک» در خطبۀ 19 نهج البلاغه را تبیین نماید. بدینمنظور ضمن بررسی معانی و کاربرد این تعبیر در روایات مختلف، پنج ترجمۀ معاصر نهجالبلاغه از فیضالاسلام، شهیدی، فقیهی، دشتی و انصاریان انتخاب گردید و با تکیه بر الگوی نیومارک مورد نقد و ارزیابی قرار گرفت. برآیند پژوهش، نشان داد که افزون بر بی پایه بودن شماری از روایاتی که این تعبیر در آن ها به کار رفته، جنبه فرهنگی این تعبیر کنایی از سوی مترجمان یاد شده، مورد غفلت قرار گرفته و آن ها با گرته برداری از تعبیر یاد شده و ارائه توضیحاتی در پانوشت، در انتقال معنا و مفهوم و بار فرهنگی نهفته در آن موفق عمل نکرده و دچار کج فهمی شده اند. با تتبع در کتب تاریخی و شروح نهج البلاغه و در نتیجه آشنایی با بستر فرهنگی این عبارت، معادل کارکردی «ابله نادان»، معادل مناسب تری برای این عبارت است.
