صفر معروفی

در سال های اخیر، کمبود ریزش های جوی، رشد بی تدبیرانه تولید محصولات کشاورزی و عدم برنامه مناسب جهت کاهش اثرات نامطلوب ناشی از بحران آب، موجب افت شدید آبخوان های کشور گردیده است. در این پژوهش به منظور استخراج راهبردهای مدیریتی جهت توسعه پایدار منابع آب دشت سنقر، ابتدا از مدل SWOT استفاده گردید. این مدل با بررسی عوامل داخلی و خارجی (نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید) مؤثر بر منابع آب منطقه، راهبردهای مناسب جهت بهبود وضعیت فعلی را معرفی می نماید. با بررسی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، مشخص گردید که ضعف ها و تهدیدهای منطقه بر قوت ها و فرصت های آن غلبه خیلی زیادی داشته و وضعیت منابع آب منطقه در حالت فوق العاده بحرانی قرار دارد و برای رفع این وضعیت، می بایست هر چه سریع تر از ادامه ی روند کنونی از طریق اعمال راهبردهای تدافعی جلوگیری نمود. سپس از مدل تحلیلی سلسله مراتبی برای اولویت بندی راهبردها استفاده شد. معیارهای اقتصادی بودن، امکان پذیری، حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست، مقبولیت اجتماعی، سازگاری، انعطاف پذیری و ماندگاری به عنوان مهم ترین معیارها جهت سنجش راهبردها در نظر گرفته شدند. در نهایت راهبرد ترویج فرهنگ صحیح مصرف آب و مکانیزه کردن کشاورزی به ترتیب با وزن های نسبی 139/0 و 134/0 در بالاترین اولویت از دیدگاه کارشناسان قرار گرفتند. جهت اولویت بندی این راهبردها با استفاده از مدل تحلیل شبکه ای، مقایسات زوجی صورت گرفت. که راهبرد "مکانیزه کردن کشاورزی و آبیاری" و "اصلاح الگوی کشت منطقه با کشت گیاهان با نیاز آبی کم تر و متناسب با توان هیدرواکولوژیکی منطقه" با وزن های نسبی 143/0 و 132/0 به ترتیب مهم ترین راهبردها جهت بهبود وضعیت کنونی مشخص شدند. از روش TOPSIS - FUZZY و TOPSIS- FUZZY-ANP فازی نیز برای اولویت بندی راهبردها استفاده گردید. نتایج مدل ANP نشان می داد که راهبرد مکانیزه کردن کشاورزی و آبیاری در اولویت نخست قرار دارد. در حالی که محاسبات روش TOPSIS - FUZZYو TOPSIS- FUZZY -ANP راهبرد ترویج فرهنگ صحیح مصرف آب و اصلاح الگوی کشت منطقه را اولویت دارترین راهبردها معرفی نمودند. این اختلاف به دلیل نادیده گیری ارتباطات بین معیارها و راهبردها در مدل TOPSIS -FUZZY و TOPSIS- FUZZY -ANP است. بر اساس مقایسه سه روش مذکور، روش TOPSIS- FUZZY -ANP که با در نظر گرفتن ارﺗﺒﺎﻃﺎت شبکه ای ﺑ