حق تعیین سرنوشت یکی از مهمترین حقوق بشری و در واقع، کانون و نقطه اصلی بهره مندی افراد از حقوق بشری است که بدون وجود این حق، برخورداری افراد از سایر حقوق بشری، امکان پذیر نیست. کمیته‌ی حقوق بشر در تفسیر عام شماره 12 خود در مورد اهمیت حق تعیین سرنوشت چنین اشعار می‌دارد: «حق تعیین سرنوشت دارای اهمیت خاصی است زیرا تضمین و رعایت موثر حقوق فردی بشر و ترویج و تقویت آن به تحقق حق تعیین سرنوشت بستگی دارد. به همین دلیل است که دولت‌ها این حق را به عنوان یکی از حقوق موضوعه در ماده یک میثاقین و قبل از تمام دیگر حقوق درج نموده‌اند ». حق تعیین سرنوشت را از منظر گستره اجرا به دو حوزه داخلی و خارجی و از لحاظ زمینه اجرا به دو قلمرو استعمارزدایی و پسا استعماری، تقسیم می‌کنند. حق تعیین سرنوشت، علی‌رغم اهمیتش، از اصولی است که مفهوم و محتوای دقیق آن به‌ویژه در حوزه غیر استعماری واضح و روشن نیست و از ابهام و عدم قطعیت رنج می‌برد. همچنین قلمرو اجرای حق تعیین سرنوشت در حوزه داخلی بسیار مبهم است. با توجه به تقسیم بندی فوق الذکر، بخش اول این مدخل را به تقسیم این حق به دو قلمرو داخلی و خارجی و در قلمرو خارجی به دو گستره استعماری و غیر استعماری تقسیم و بررسی می‌کنیم.
