ستار عزیزی

شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه A/HRC/S-35/L.1 برای نخستین بار برای کشور ایران، اقدام به تشکیل «هیأت مستقل بین‌المللی حقیقت‌یاب» نمود. تاسیس هیأت حقیقت‌یاب یکی از مهم‌ترین سازکارهای شورای حقوق بشر در حفاظت از حقوق بشر، از طریق تحقیق درخصوص موارد نقض حقوق بشر در هر یک از دول عضو ملل متحد در زمانی است که وضعیت رعایت حقوق بشر در آن کشور، نگران کننده بوده و سازمان در جستجوی مقابله با این وضعیت و جلوگیری از بی‌کیفرمانی باشد. ماموریت اصلی این هیأت، تحقیق راجع به نقض‌های ادعایی حقوق بشر در بستر اعتراضات صورت گرفته در ایران پس از اتفاقات رخ داده در ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ در ساختمان پلیس امنیت اخلاقی، به خصوص حقوق زنان و کودکان و گردآوری و تحلیل ادله با هدف به کارگیری آن‌ها در فرآیندهای قضایی است. روش بررسی این پژوهش، تحلیلی– توصیفی می‌باشد و شیوه‌ی گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است. سوال اصلی این پژوهش آن است که در پرتو بررسی فعالیت هیأت‌های مشابه، آثار و پیامدهای حقوقی گزارش‌های این هیأت برای ایران چه خواهد بود؟ فرضیه نگارندگان آن است که هرچند امکان طرح مسئولیت حمایت در صورت تشدید وضعیت نقض حقوق بشر برای ایران ممکن است پدیدار گردد اما محتمل‌ترین واکنش، اتخاذ اقدامات متقابل از رهگذر اعمال تحریمهاست. برخی دولت‌ها و سازمان‌ها مانند اتحادیه اروپایی پیرو گزارشات این هیأت، تحریم‌هایی را علیه مقامات متهم به نقض حقوق بشر، وضع خواهند کرد.