معماری خانه های سنتی ایرانی دارای شاخصهای کیفی فراوانی بود ه اند که تمام ابعاد زندگی هم چون ابعاد اجتماعی-فرهنگی را دربر میگیرند؛ ازجمله شاخص های کیفی بسیار مهم در خانه های سنتی ایرانی، وجود فضاهای مابین است که در معماری سنتی ایران اصطلاحاً «ایوان » نامیده میشود. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که، آیا تأثیر ایوان به عنوان یک فضای سازما ن دهنده بر ایجاد و تقویت «تعاملات » اجتماعی ساکنین به عنوان یکی از مهمترین ابعاد اجتماعی- فرهنگی خانۀ ایرانی، قابل اثبات است یا فقط نسبتی است که از سر د لبستگی و یا تفنن به معماری ایرانی داده می شود؟ این مهم در خانه های سنتی ایران به کمک نظریۀ «نحو فضا »، مورد بررسی قرار میگیرد. نظریۀ نحو فضا نگرشی است بیانگر این موضوع که وضعیت پیکر ه بندی فضا چگونه یک معنای اجتماعی و فرهنگی را بیان میکند. تعاملات اجتماعی موجود در یک محیط معنایی است که میتوان آ ن را در پیکر ه بندی آن محیط مورد سنجش قرار داد؛ بدین ترتیب، خانه های سنتی کاشان در مرکز ایران، به دلیل وجود فضاهای مابین متنوع در آن، نمونه های مناسبی برای تحلیل تعامات به عنوان یک رفتار اجتماعی است. این پژوهش، ازجمله پژوهشهای موردی با شیوۀ تحقیق ترکیبی دربرگیرندۀ روش توصیفی، تحلیلی و درنهایت استدلال منطقی است. موضوع پژوهش با مطالعات کتابخانه ای، شبیه سازی نرم افزار UCL Depth map و مقایسۀ تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که در خانه های سنتی کاشان فضای ایوان به عنوان یک فضای تأثیرگذار بر ایجاد و تقویت تعاملات موجود در فضاهای سازماندهی شده در اطرافش، نقش مهمی داشته است. همچنین ایوان به عنوان یک فضای مهم در ایجاد سلسله مراتب در خانه های سنتی از هم ارزش شدن فضاها جلوگیری کرده و حریمها را به طور صحیحی در سازماندهی موجود فضاها، ایجاد میکند. نتیجۀ مهم دیگر، تأثیر ترکیب شکلی خانه ها بر ایوان و تأثیر متقابل آن بر سایر فضاهای اطراف است، که در این میان خانه های با پلان Lشکل، بیشترین میزان همپیوندی را دارا میباشند. این موضوع بیانگر صورت گیری تعاملات بیشتر فضاها در این نوع از پلانها است.
